انس بن مدرک بن کعب خثعمی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
وی از تیره اکلب بن ربیعه، از قبیله خثعم یمن بود[۱]. از این رو، ابن اثیر[۲] و ابن حجر[۳]، او را اَکلُبی خوانده و به استناد ابن شاهین [۴] بدون ارائه هیچ دلیل و مستندی که البته از او نیز هیچ حدیثی نشناخته، نام او را در بخش نخست صحابه آورده است. ابن شاهین انس را در شمار صحابه آورده ولی دیگران نظر او را نپذیرفته‌اند[۵]. وی را شاعر دانسته و کنیه‌اش را «ابوسفیان» آورده‌اند[۶].
او در جاهلیت جنگجو و سرور قبیله خثعم بود که اسلام آورد و پس از فتوحات در کوفه سکونت گزید. از دوران جاهلی انس اخبار بسیاری نقل شده است. از جمله آنکه شاعر مشهور، لیک بن شکه، پس از آنکه با دختری از خثعم کاری ناشایست کرد، به دست انس کشته شد[۷]. به گفته ابن حجر[۸] ابوالفرج اصفهانی از داستانی طولانی میان او و دُرَید بن صمَّه در جاهلیت یاد کرده است[۹]. از زندگی وی به ویژه پس از اسلام اطلاع چندانی در دست نیست. یکی از دختران وی، همسر خالد بن ولید و مادر عبدالله، مهاجر و عبدالرحمان، پسران خالد بود[۱۰]. دختر دیگرش، همسر عبدالله بن حنظله، مادر آنس و فاطمه بود [۱۱].
بنا بر گزارشی، بنوفزاره و بنوهلال بن عامر در مشاجره‌ای وی را داور قرار دادند و او به نفع فزاریان رأی داد[۱۲]، اما دانستن زمان این رویداد دشوار است. با آنکه گفته‌اند وی ۱۵۴ سال زندگی کرد و از معمرین بود، زمان درگذشت وی مشخص نیست. برخی گفته‌اند او در کنار امام علی (ع)به شهادت رسیده است[۱۳]، اما زمان آن را بیان نکرده‌اند. تنها امینی[۱۴] ضمن اشاره به کشته شدن وی در کنار آن حضرت، نام او را در شمار اصحابی که در بدر بودند و در صفین نیز حضور داشتند، آورده است[۱۵]. اما نصر بن مزاحم منقری در وقعة صفین و منابع دیگر نام وی را نیاورده‌اند. حاجی خلیفه[۱۶] از دیوان انس بن مدرک یاد کرده است. گفته‌اند از وی حدیثی نقل نشده است[۱۷][۱۸]
منابع
پانویس
- ↑ ابن حزم، ص۳۹۹.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۲۹۷.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ عمر بن احمد، م۳۸۵ و مؤلف کتاب الصحابه.
- ↑ مغلطای، ج۱، ص۹۵.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۲۹۷؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ نیز ر. ک: ابوالفرج اصفهانی، ج۱۰، ص۴۲-۴۴.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۴۲۶؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ ابن سعد، ج۵، ص۴۸.
- ↑ ابن ابی الحدید، ج۵، ص۳۳.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ امینی، ج۷، ص۲۸۱.
- ↑ امینی، ج۹، ص۳۶۴.
- ↑ خلیفه، ج۱، ص۷۷۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۲۹۷.
- ↑ خانجانی، قاسم، مقاله «انس بن مدرک بن کعب خثعمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۴۵.