علی بن اسماعیل میثمی

آشنایی اجمالی

ابوالحسن علی بن اسماعیل بن شعیب میثم میثمی کوفی بصری نواده میثم تمار، صحابی امیرمؤمنان علی(ع) است. نجاشی وی را از موالی بنی اسد، کوفی الاصل و ساکن بصره و از متکلمان بزرگ امامیه دانسته[۱] و الندیم می‌‌گوید که وی اولین کسی است که در مذهب امامیه از علم کلام استفاده کرد.[۲] میثمی صحابی امام رضا(ع) بود [۳] و از آن حضرت و ربعی بن عبدالله، ابن ابی عمیر و دیگران روایت کرده و صفوان بن یحیی، حسین بن سعید، داود بن مهران، علی بن مهزیار و دیگران از او نقل حدیث نموده‌اند.[۴] برخی او را صحابی امام کاظم(ع) نیز شمرده‌اند، [۵] ولی این مطلب در منابع معتبر و کهن نیامده است. وی مناظراتی با اهل کتاب و اهل سنت داشته است[۶] از آن جمله گفتوگوی کلامی وی با ابوهذیل علاف و نظّام، و مجالسی که با هشام بن حکم متکلم شیعی داشت.[۷] زمانی که هشام درگیر مناظرات کلامی با مخالفان بود و از سوی هارون عباسی وزیرش یحیی برمکی دچار دسیسه می‌‌شد، میثمی در زندان به سر می‌‌بردر[۸] و از آن رو که این ایام مصادف با امامت امام هفتم است، صحابی امام کاظم(ع)بودن وی تقویت می‌‌شود. برخی متأخران به اعتبار این مجالس، میثمی را پیش از سال ۱۷۹ه‍ که سال وفات هشام بن حکم است، زنده دانستهر و برخی دیگر مرگ او را حدود ۲۵۰ه‍ نوشته‌اند. او دارای کتاب‌هایی چون مجالس هشام بن حکم، الامامه، الطلاق، النکاح، المتعه،[۹] الاستحقاق،[۱۰] المناسک،[۱۱] الکامل فی الزیاره (فی الامامه) و اصل[۱۲] می‌باشد.[۱۳]

جستارهای وابسته

منابع

  1.   جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱

پانویس

  1. رجال النجاشی، ج۲، ص۷۲.
  2. الفهرست (الندیم)، ص۲۲۳.
  3. رجال الطوسی، ص۳۸۳.
  4. اختیار معرفة الرجال، ص۲۱۳ و ۵۵۵؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۲۷۵ و ۲۷۸.
  5. منتهی المقال، ج۴، ص۳۵۳؛ اعیان الشیعه، ج۸، ص۱۶۸.
  6. تنقیح المقال، ج۲، ص۲۷۰.
  7. رجال النجاشی، ج۲، ص۷۲.
  8. اختیار معرفة الرجال، ص۲۶۲؛ الذریعه، ج۲، ص۱۶۴.
  9. رجال النجاشی، ج۲، ص۷۲.
  10. الفهرست (الندیم)، ص۲۲۳.
  11. معالم العلماء، ص۶۲.
  12. الذریعه، ج۲، ص۱۶۴ و ج۱۷، ص۲۵۵.
  13. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۵۵۹.