شجره طیبه
شجره طیبه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شجره طیبه در قرآن - شجره طیبه در حدیث - شجره طیبه در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبطشجره طیبه دودمان پاک و پرثمر و بالندۀ حضرت رسول (ص)، در روایات بسیاری به درخت ریشه‌دار و پرشاخ و برگی تشبیه شده که مردم از ثمرات آن بهره‌مند می‌شوند. قرآن، کلمۀ طیبه و سخن و باور پاک را همچون درخت پاکی می‌داند که ریشه‌اش ثابت و شاخه‌اش در آسمان است و هرلحظه ثمر می‌دهد 
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً...
[۱].[۲].
مقدمه
- در روایاتی این شجرۀ طیّبه به پیامبر و حضرت علی و فرزندان آنان منطبق شده است. این خاندان، هم ریشه دارند، هم ریشۀ همۀ خوبی‌ها و پاکی‌ها و فضایلند و سایه‌سار لطف و فضلشان بر سر مردم سایه‌افکن است. در احادیث، اهل بیت پیامبر خود را با تعابیری همچون شجرۀ علم، شجرۀ نبوت، شجرۀ طوبی، شجرۀ عصمت، شجرۀ ندی، شجرۀ تقوا، شجرۀ اصفیا و... ستوده‌اند. در آیۀ قرآن از درخت طوبی یاد شده است که نام درختی در بهشت است. اهل بیت (ع) فرموده‌اند: طوبی درختی در بهشت است که ریشه‌اش در خانۀ محمّد، و در روایتی در خانۀ علی است. حضرت رسول فرمود: "یا علیّ... أنت صاحب شجرة طوبی فی الجنّة"[۳] نیز امام باقر (ع) در ذیل آیۀ یادشده، فرمود: "أمّا الشّجرة فرسول اللّه (ص) و فرعها علیّ (ع) و غصن الشّجرة فاطمة بنت رسول اللّه و ثمرها أولادها (ع) و ورق‌ها شیعتنا..."[۴]، امام صادق (ع) نیز دربارۀ درخت طوبی می‌فرماید: "شجرة فی الجنّة، أصلها فی دار علیّ بن ابی طالب و لیس مؤمن إلاّ و فی داره غصن من أغصانها"[۵]، در حدیث دیگری از پیامبر (ص) آمده است: من آن درختم، فاطمه شاخۀ آن است، علی باروری آن درخت است و حسن و حسین میوۀ آن، و دوستداران اینان از امتم، برگ‌های آن درختند.[۶] در روایات و دعاها هم این سخن حضرت رسول نقل شده است که: أنا و علیّ من شجرة واحدة و سائر النّاس من شجر شتّی[۷] در اصول کافی بابی به این عنوان است که ائمه، معدن علم و شجرۀ نبوّت‌اند.[۸] از مجموع این احادیث و روایات بسیاری که در این‌باره است، برمی‌آید که خاندان رسالت و شجرۀ طیّبۀ نبوت، باید منشأ تغذیۀ فکری و روحی و اصل و ریشۀ ایمان و سلوک و عمل مردم باشند، به نحوی با این خانواده پیوند داشته باشند، به شاخ و برگ این درخت تناور بیاویزند و به شاخۀ محبت و مودّت و ولایت آنان تمسّک جویند. هرچه فیض به مردم و جهان می‌رسد، به برکت وجود آنان است و عترت مصطفی و آل اللّه، اصل و فرع و شاخه و ریشۀ هرخیر و فضیلت‌اند. برعکس این خاندان، از دشمنانشان به عنوان "شجرۀ خبیثه" و "شجرۀ ملعونه" یاد شده که منشأ هرفساد و آلودگی و گمراهی‌اند.[۹][۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ ابراهیم، آیه ۲۴
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۳۱.
- ↑ بحار الأنوار، ج ۳۸ ص ۱۴۰
- ↑ «درخت، رسول خداست، تنه‌اش علی (ع) و شاخه‌اش فاطمه دختر پیامبر است و میوۀ این درخت فرزندان فاطمه‌اند و برگ آن شیعیان مایند». همان، ج ۱۶ ص ۳۶۳، احقاق الحق، ج ۷ ص ۱۸۰
- ↑ «درختی است در بهشت که ریشۀ آن در خانۀ امام علی (ع) است و هیچ مؤمنی نیست مگر اینکه شاخه‌ای از آن در خانۀ اوست». معانی الأخبار، ص ۱۱۲
- ↑ امالی، مفید، ص ۲۴۵
- ↑ «من و علی از یک درختیم و مردم دیگر از درختهای پراکنده». حار الأنوار، ج ۳۵ ص ۳۰۱، و مفاتیح الجنان، دعای ندبه
- ↑ اصول کافی، ج ۱ ص ۲۲۱
- ↑ ر. ک: «بحار الأنوار»، ج ۲۴ ص ۱۳۶
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۳۱.