فرزندان پیامبر خاتم
فرزندان پیامبر خاتم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: فرزندان پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
در منابع تاریخی، برای رسول خدا (ص) چندین فرزند دختر و پسر ذکر شده است که در شمار، نام و انتساب آنان به رسول خدا (ص) اختلاف است. برخی از مورخان، نُه فرزند به حضرت نسبت داده‌اند که پنج نفر آنان پسر، و چهار نفر دختر است[۱]. عده‌ای دیگر شمار فرزندان آن حضرت را چهار دختر و سه پسر می‌دانند[۲]. برخی دیگر هم دو پسر و چهار دختر[۳] و سر انجام گروهی، بر اساس روایات، فقط یک دختر[۴] و دو پسر برای رسول خدا ذکر کرده‌اند[۵].
درباره نام فرزندان رسول خدا (ص) هم اختلافات بسیاری وجود دارد. پسران را قاسم، طیب، طاهر، عبداللّه و ابراهیم ذکر کرده‌اند و دختران را زینب، رقیه، امّ‌کلثوم و فاطمه(س)[۶]. عده‌ای دیگر پسران رسول خدا (ص) را قاسم. عبد اللّه و ابراهیم می‌دانند[۷]. برخی دیگر فرزندی به نام عبد مناف برای رسول خدا (ص) ذکر کرده‌اند[۸]. برخی از علمای شیعه. در انتساب دختران به رسول خدا (ص) فقط انتساب فاطمه زهرا (س) را به رسول خدا (ص) پذیرفته‌اند و بقیه را دخترخوانده رسول خدا (ص) می‌دانند[۹].
به جز ابراهیم ـ که از «ماریه قبطیه»، کنیز مصری آن حضرت، متولد شد ـ فرزندان دیگری به بانوی بزرگوار اسلام، خدیجه (س)، منسوب کرده‌اند که خدای تعالی به آن حضرت عنایت فرمود. در اینجا به تبیین انتساب دختران به رسول خدا (ص) می‌پردازیم[۱۰].
فرزندان پیامبر (ص) از همسرش خدیجه (س) و کنیزش ماریه قبطیه
برادران و خواهران حضرت فاطمه (س) عبارت بودند از: قاسم، عبدالله، طیب، طاهر، زینب، رقیه، ام‌کلثوم و ابراهیم[۱۱]. بنا بر نقل‌های دیگر، طیب و طاهر لقب‌های عبدالله بوده است[۱۲]. مقدسی از برادر دیگری، به نام عبد مناف، نیز سخن گفته است[۱۳]. در برخی از نقل‌های ضعیف، از دو برادر دیگر به نام‌های مطیب و مطهر سخن گفته شده است، که به این ترتیب، تعداد خواهران و برادران حضرت فاطمه (س) به یازده تن می‌رسد[۱۴]. فرزندان رسول خدا (ص) - به جز ابراهیم، که مادرش ماریه قبطیه بود - همگی از مادر حضرت فاطمه (س)، حضرت خدیجه (س)، متولد شدند و تمام مورخان و راویان، به جز موارد نادر[۱۵]، بر آن اتفاق نظر دارند[۱۶]. درباره مدت عمر برادران حضرت زهرا (س)، به جز ابراهیم، اتفاق نظر نیست، ولی در اینکه همگی آنان هنگام مرگ، کودک بوده‌اند، اختلافی وجود ندارد[۱۷].
تعداد برادران، علاوه بر ابراهیم، به اختلاف، سه[۱۸]، چهار[۱۹]، پنج[۲۰] و هفت تن[۲۱] ذکر شده است، بیشتر به این سبب که برخی از آنان بیش از یک نام، و نیز القابی، داشته‌اند. درباره خواهران آن حضرت (س) نیز اختلاف نظر وجود دارد که سه تن از آنان، به نام‌های زینب، رقیه و ام‌کلثوم، دختران پیامبر (ص) و خواهر حضرت فاطمه (س) بودند یا ربیبه‌های پیامبر (ص) ازدواج دو تن از آنان با عثمان، بر این تردید افزوده است؛ زیرا منقبتی را برای عثمان ثابت می‌کند[۲۲].[۲۳]
قاسم فرزند پیامبر خاتم
عبدالله فرزند پیامبر خاتم
طیب و طاهر
ابن سعد[۲۴]، ابن عبدالبر[۲۵] و ابن شهر آشوب[۲۶]، طیب و طاهر را همان عبدالله دانسته‌اند، اما بنا بر نقل بیهقی از ابن اسحاق، پیامبر (ص) علاوه بر قاسم، دو پسر دیگر به نام‌های طاهر و طیب داشته است[۲۷]. ابن اثیر جزری نیز طیب و طاهر را دو پسر پیامبر (ص) علاوه بر قاسم و عبدالله، معرفی کرده است[۲۸]. مقدسی از قول واقدی نقل کرده که کسی وجود طیب را اثبات نکرده است و اصحاب می‌گویند که او همان طاهر است[۲۹].[۳۰]
عبدمناف فرزند پیامبر خاتم
ابراهیم فرزند پیامبر خاتم
زینب دختر پیامبر خاتم
رقیه دختر پیامبر خاتم
ام‌کلثوم
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.
- ↑ زبیری، نسب قریش، ص۲۱؛ سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.
- ↑ ابن مردویه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، السقیفة و فدک، ص۱۲۴.
- ↑ الاستیعاب، ج۴، ص۱۸۱۸.
- ↑ تاریخ الطبری، ج۳، ص۱۷۵.
- ↑ سهیلی، روض الانف، ج۱، ص۱۲۳.
- ↑ مطهر مقدسی، البدء و التاریخ، ج۵، ص۱۶ و ج۴، ص۱۳۹؛ قسطلانی، مواهب اللدنیة ج۱، ص۱۹۶.
- ↑ ابن مردودیه، مناقب علی بن ابی‌طالب، ص۲۰۲؛ جوهری، سقیفه و فدک، ص۱۲۴.
- ↑ حسینی، داوود، مقاله «شیعه و دختران پیامبر اسلام»، موسوعه رد شبهات، ج۱۳، ص ۱۲۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۷؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۰؛ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج۴، ص۱۳۹؛ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ص۴۰۴؛ ابن کثیر، السیرة النبویه، ج۴، ص۶۰۸.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵.
- ↑ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.
- ↑ قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیة، ج۱، ص۴۷۸.
- ↑ کوفی، علی بن احمد، الاستغاثه، ج۱، ص۶۴- ۶۵.
- ↑ ر. ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳، ۱۳۷؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۳۹؛ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة، ج۲، ص۶۹؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.
- ↑ ر. ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۳۳؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۳۲؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.
- ↑ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج۴، ص۱۳۹؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰؛ ج۴، ص۱۸۱۹.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۵۰؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری، ج۱، ص۲۷۵؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۲۲، ص۲۰۱.
- ↑ ر. ک: ابن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۶، ص۲۰۷.
- ↑ قسطلانی، احمد بن محمد، المواهب اللدنیة، ج۱، ص۴۷۸.
- ↑ کوفی، علی بن احمد، الاستغاثه، ج۱، ص۶۴؛ ج۲، ص۷.
- ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۲.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری ج۱، ص۱۳۳.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب ج۱، ص۵۰.
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ج۲، ص۶۹.
- ↑ ابن اثیر جزری، الکامل، ج۲، ص۴۰.
- ↑ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ ج۴، ص۱۳۹.
- ↑ محرمی، غلام حسن، مقاله «برادران و خواهران فاطمه»، دانشنامه فاطمی، ج۱، ص ۱۱۴.