جمع
مقدمه
﴿فَوَسَطْنَ بِهِ جَمْعًا﴾[۱]. «علی بن ابی طالب(ع) و عبدالله بن عباس و قتاده و ابو عالیه گفته‌اند: او آدم در هند بر کوهی به نام نود فرود آورده شد که از زمین‌های سرندیب بود. حواء در جده فرود آورده شد... او آدم همچنان راه پیمود تا به «جمع» رسید و در این هنگام بود که حواء به او نزدیک شد و از این رو آنجا مزدلفه (گرد آمدن گاه) خوانده شد. آن دو در «عرفات» یکدیگر را شناختند و از این رو بود که آنجا «عرفات» (شناخت گاه) خوانده شد و در «جمع» با همدگر گرد آمدند و از آن رو آنجا «جمع» (گرد آمدن گاه) خوانده شد»[۲]. سیوطی در الاتقان آورده است: جمع: و آن مزدلفه است[۳]. مزدلفه یعنی جای نزدیک به درگاه خدا[۴]. محمد بن کعب گوید: مقصود از جمع منی است[۵].
حجاج در راه بازگشت از عرفات به سوی مکه، از وادی مأزمین می‌گذرند که میان دو کوه است. «مأزم» به معنای راه تنگ و به عبارت دیگر، تنگه است، این اشاره به دو راه رفت و برگشت تنگ این ناحیه دارد. حاجی با عبور از این وادی، به مزدلفه یا سرزمین مشعرالحرام می‌رسد. نامگذاری این نقطه به مزدلفه، یعنی محل ازدحام مردم، به دلیل اجتماع تمامی حجاج در شب دهم ذی حجه در آنجاست[۶]. «حجاج باید بعد از غروب شرعی روز عرفه؛ یعنی پس از پایان وقوف اختیاری در عرفات، به این سمت حرکت کنند تا از آن هنگام تا طلوع آفتاب روز دهم ذی حجه- همان روز - اعمال مخصوص این مکان را انجام دهند. وقوف در این مدت از ارکان حج است[۷].[۸]
جَمع
جمع، متضاد تفرقه و اسمی است برای مزدلفه.[۹] برخی نیز، «جمع» را همان اماکن مزدلفه، قزح و مشعر دانسته،[۱۰] در علت نامگذاری این مکان به «جمع» گفته‌اند که این مکان را از آن رو «جمع» خوانده‌اند که نماز مغرب و عشاء در آن جمع شده است (با هم خوانده می‌‌شود).[۱۱] «جمع» را همچنین قلعه ای در وادی موسی(ع) در جبال شراة نزدیک الشویک گفته‌اند.[۱۲].[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ «و با آن (تاختن)، در میان جمعی (از دشمنان) درآمدند،» سوره عادیات، آیه ۵.
- ↑ تاریخ کامل، عزالدین علی بن الاثیر، برگردان سید محمدحسین روحانی، ج۱، ص۴۰.
- ↑ الاتقان، سیوطی، ص۴۵۲.
- ↑ تاریخ کامل، ص۱۱۸.
- ↑ ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲۷، ص۲۳۹.
- ↑ رسول جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۳۳.
- ↑ اصغر قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، ص۱۵۱.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۴۱۸.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۳۹۲.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۱۶۳؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۳۹۲.
- ↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۳۹۲.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۱۶۳.
- ↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص ۸۵.