عرفه
عرفه از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: عرفه در فقه اسلامی - عرفه در معارف دعا و زیارات - عرفه در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط ندارد
عرفه روز نهم ذی‌الحجه است، روزی با ارزش که دعاها و زیارت‌های مخصوص دارد که مهم‌ترین آنها دعای امام حسین (ع) در روز عرفه است. شهادت حضرت مسلم بن عقیل نماینده اعزامی امام حسین (ع) به کوفه نیز در چنین روزی اتفاق افتاد.
روز عرفه
روز نهم ذی‌الحجه، عرفه نامیده میشود. روزی با ارزش که دعاها و زیارت‌های مخصوص دارد و در شب عرفه و روز عرفه خوانده میشود و روزه در آن روز مستحب است. در این روز حاجیان در صحرای عرفات که محلی در حدود بیست کیلومتری مکه است، اجتماع کرده و از ظهر روز نهم تا غروب همان روز در آنجا وقوف می‌کنند و به عبادت مشغول می‌شوند؛ به این عمل"وقوف در عرفات" می‌گویند.
یکی از مشهورترین و عمیق‌ترین و مفصل‌ترین دعاها، دعای امام حسین (ع) در روز عرفه است که آن حضرت در صحرای عرفات آن را خوانده است. شهادت حضرت مسلم بن عقیل نماینده اعزامی امام حسین (ع) به کوفه نیز در چنین روزی اتفاق افتاد[۱].
نام‌گذاری عرفه و عرفات
در چرایی روز نهم ذی‌حجه را «عرفه»، و آن سرزمین را «عرفات» نام نهادند؟ بیان‌های بسیاری وجود دارد. یکی از آنها این است: جبرئیل در آنجا به ابراهیم (ع) گفت: «هَذِهِ عَرَفَاتٌ فَاعْرِفْ بِهَا مَنَاسِكَكَ وَ اعْتَرِفْ بِذَنْبِكَ فَسُمِّيَ عَرَفَاتٍ»[۲]؛ این عرفات است. مناسک خود را در اینجا بشناس و به گناه خود اعتراف کن! از این‌رو آن مکان عرفات نامیده شده است.
عرفات هم سرزمین دعا و معرفت است و هم اعتراف به گناه و درخواست از خدای تعالی. امام صادق (ع) می‌فرماید: «سُمِّيَ الْمُعَرَّفَ؛ لِأَنَّ آدَمَ اعْتَرَفَ فِيهِ بِذَنْبِهِ»[۳]؛ این روز عرفه نامیده شد؛ زیرا آدم در آن به گناه خود اعتراف کرد.
خداوند عصر روز عرفه را برای وقوف و دعا و درخواست اختصاص داده است؛ چون عصیان آدم در آن زمان بود و در همان زمان توبه او پذیرفته شد. پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند: «إِنَّ الْعَصْرَ هِيَ السَّاعَةُ الَّتِي عَصَى فِيهَا آدَمُ رَبَّهُ وَ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى أُمَّتِيَ الْوُقُوفَ وَ التَّضَرُّعَ وَ الدُّعَاءَ فِي أَحَبِّ الْمَوَاضِعِ إِلَيْهِ وَ تَكَفَّلَ لَهُمْ بِالْجَنَّةِ وَ السَّاعَةُ الَّتِي يَنْصَرِفُ فِيهَا النَّاسُ هِيَ السَّاعَةُ الَّتِي تَلَقَّى فِيهَا آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ»[۴]. عصر همان ساعتی است که آدم از خدا نافرمانی کرد و خدای عزوجل بر امتم وقوف و زاری و درخواست در بهترین جاها را واجب نمود و برای آنها بهشت را ضمانت کرد. و ساعتی که مردم از عرفات کوچ می‌کنند، همان ساعت است که خدا کلماتی به آدم تلقین کرد و توبه او را پذیرفت و اوست که بسیار توبه می‌پذیرد و مهربان است.
بنابراین، انسان‌های گنهکار هم باید در این زمان و در بهترین مکان‌های روی زمین از خدای تعالی طلب غفران و بخشش کنند. حضرت آدم (ع) در این روز به خطایش اعتراف کرد. و به خاطر این اعتراف خدا او را انتخاب کرد و به عنوان خلیفه خودش برگزید. انسان همیشه در برابر خدای تعالی باید انگشت اتهام را به طرف خودش بگیرد[۵].
دلیل نام‌گذاری عرفه
درباره دلیل نام‌گذاری این روز و این مکان مخصوص وجوهی گفته شده است مانند:
- آدم (ع) و حوا (س) در این مکان (عرفات) یکدیگر را پیدا کردند و نسبت به هم معرفت حاصل نمودند.
- زائران خانه خدا در این مکان یکدیگر را می‌بینند و می‌شناسند.
- عرفات سرزمین شناخت خداوند است.
در همه این وجوه نظر به ریشه کلمه (عَرَفَ) یعنی معرفت و شناخت بوده است[۶].
اهمیت روز عرفه
امام سجاد (ع) درباره ارزش و اهمیت روز عرفه می‌فرماید: «اللَّهُمَّ هَذَا یَوْمُ عَرَفَةَ یَوْمٌ شَرَّفْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ عَظَّمْتَهُ...»؛ "بارخدایا امروز روز عرفه است. روزی که آن را شریف و گرامی داشته‌ای و تعظیم و تجلیل کرده‌ای. در این روز رحمت خود پراکنده‌ای و بر مردمان به عفو خود منت نهاده‌ای و عطای خود در حق ایشان افزوده‌ای و بر بندگانت تفضل فرموده‌ای"[۷].
روایات درباره فضیلت این روز و گستردگی رحمت الهی در آن بسیار است. در روایت است که امام زین‌العابدین (ع) در روز عرفه صدای سائلی را شنید که از مردم تقاضای حاجت می‌کرد. حضرت به او فرمود: "وای بر تو! آیا از غیر خدا طلب حاجت می‌کنی؟ و حال آنکه در این روز برای بچه‌ها در شکم مادران امید فضل الهی می‌رود که سعادتمند شوند"[۸].[۹]
دعای عرفه
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «عرفه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۳۳۲؛ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.
- ↑ الکافی، ج۴، ص۲۰۷.
- ↑ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۴۴.
- ↑ شیخ صدوق، الأمالی، ص۱۹۴.
- ↑ فرحزاد، حبیب‌الله، غدیر برترین پیام آسمانی، ص ۱۳۹.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «عرفه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۳۳۲.
- ↑ دعای چهل‌وهفتم صحیفه سجادیه.
- ↑ تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۴، چاپ اول؛ ریاض العارفین، محمد دارابی، دارالاسوة للطباعة والنشر، تهران، ۱۳۷۹، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ مفاتیح‌الجنان، عباس قمی.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «عرفه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص۳۳۲.