بحث:اعراف در قرآن

اعراف در قرآن مجید

هفتمین سوره قرآن مجید که با مقطعات ال م صشروع می‌شود و یکی از سور مکی و دارای ۲۰۵ آیه است، به نام سوره اعراف موسوم است زیرا در آیه چهل و چهارم و آیه چهل و ششم آن، ذکر اعراف شده است.

مفاد آیات مذکور چنین است: «میان بهشت و دوزخ حجابی است و بر فراز اعراف مردانی هستند که همه را از سیمایشان می‌شناسند و اهل بهشت را مخاطب ساخته می‌گویند: سلام بر شما باد. اینان خود هنوز وارد بهشت نشده‌اند ولی به دخول در بهشت امید دارند و هرگاه چشمانشان به اهل آتش متوجه می‌شود می‌گویند: پروردگارا ما را در زمره ستمگاران قرار مده. اصحاب اعراف به اهل آتش خطاب می‌کنند و می‌گویند: دیدید که مال اندوزی و تکبر، شما را سودی نبخشید. کسانی را که با سوگند مؤکد می‌‌گفتید که مشمول رحمت خداوند نخواهند شد، اینک بدون ترس و اندوه وارد بهشت شده‌اند».

بحث در لغت اعراف

اهل لغت، اعراف را مأخوذ از «عرف فرس» به معنی یال اسب می‌دانند و می‌گویند اعراف مکان مرتفعی است و معنی اعراف را با معرفت مربوط می‌شناسند و در توجیه آن می‌گویند مکان مرتفع را از آن جهت اعراف می‌نامند که بیشتر از مکان پست معروف و قابل شناسائی است و شناسائی به مکان مرتفع بیشتر تعلق می‌گیرد. بر حسب آیه کریمه وَعَلَى الْأَعْرَافِ رِجَالٌ يَعْرِفُونَ كُلًّا بِسِيمَاهُمْ نیز میان اعراف و معرفت رابطه‌ای برقرار است.

«مجاهد» و «سدی» گفته‌اند اعراف نام دیواری است میان بهشت و دوزخ که در آیه ۱۳ از سوره حدید به آن اشاره شده است فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَظَاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذَابُ.

اعراف در نظر مفسرین

اهل تفسیر درباره این که اصحاب اعراف چه کسانی هستند، اختلاف ورزیده‌اند: حسن و مجاهد اصحاب اعراف را فضلای امت حنیف معرفی کرده‌اند «ابوعلی جبائی» شهداء و گواهان را اصحاب اعراف می‌داند.

ابوجعفر حضرت باقرS، ائمه و پیغمبر اکرمa را اصحاب اعراف دانسته و حضرت صادق فرموده است که پیامبران هر امت با گنهکاران بر اعراف توقف می‌کنند چنان که سرداران لشکر با افراد ضعیف سپاه همراهند.

به هرحال، جمع این چهار قول با یکدیگر ممکن می‌نماید به علاوه روایاتی موجود است که به موجب آن حضرت علی قسیم بهشت و دوزخ است.

یکی از مفسرین گفته است که اصحاب اعراف فرشتگانند که به صورت آدمی دیده می‌شوند «حذیفه» گفته است: اصحاب اعراف مردمی هستند که به واسطه ارتکاب گناهان صغیره در مؤخر صف بهشتیان جا گرفته‌اند و دیرتر به بهشت وارد می‌گردند.

«قراء» و«زجاج» گفته‌اند: اصحاب اعراف اشخاصی هستند که حسنات و سیئات ایشان برابر است و خداوند بر ایشان تفضل می‌کند و آنان را به بهشت می‌فرستد «رمانی» این سخن را نپسندیده و دعوی اجماع کرده است بر این که فقط بهشت از آن فرمانبرداران است لکن علماء دیگر منکر چنین اجماعی شده‌اند.

در آیه ۴۴ و ۴۶ کلمه «سیما» موجود است که نسبت به ریشه و تلفظ آن میان اهل لغت اختلاف است و چنان به نظر می‌رسد که کلمه عربی الاصل نباشد.

نظری به کتب مذاهب دیگر در باب اعراف

راجع به فاصله بهشت و دوزخ در مدر‌اش یهود ذیل تفسیر باب آیه ۱۴ از جامعه سلیمان، عقایدی از ربیون نقل شده که به زعم بعضی در میان بهشت و دوزخ دیواری موجود است و به پندار عده دیگر یک وجب فاصله است و اهل بهشت پرتو دوزخ را میبینند. در اوستای زردشتیان نیز از فاصله میان بهشت و دوزخ به نام «موانوگانوس» که در پهلوی «میسوگاس» نامیده می‌شود گفتگو شده است.

منابع

1. خزائلی، محمد، اعلام قرآن