نیایش بیست و پنجم
مقدمه
این نیایش حضرت سجاد (ع) درباره فرزندان خود است. فرزندان استمرار زندگی پدر و مادر و ادامه‌دهندگان راه آنان هستند. از این‌روست که پیامبران و صالحان به فرزندان و نسل خود زیاد دعا می‌کردند. حضرت ابراهیم (ع) می‌گوید: ﴿رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ﴾[۱]. و حضرت زکریا می‌گوید: ﴿رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ﴾[۲]. مادر مریم می‌گوید: ﴿وَإِنِّي أُعِيذُهَا بِكَ وَذُرِّيَّتَهَا مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ﴾[۳].
قرآن دعای بندگان خدای رحمان در حق فرزندانشان را نیز چنین نقل می‌کند: ﴿رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا﴾[۴]. و اما در صحیفه امام زین العابدین (ع) با دنیایی از شفقت و مهربانی، ابتدا حفظ و نگهداری فرزندانش را از خدا می‌خواهد: «اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَيَّ بِبَقَاءِ وُلْدِي وَ بِإِصْلَاحِهِمْ لِي و بِإِمْتَاعِي بِهِمْ...»؛ «ای خداوند، بر من احسان کن و فرزندانم را برایم باقی گذار و شایستگی بخش و مرا از ایشان بهره‌مند گردان. ای خداوند، برای من، عمرشان دراز نمای و بر زندگی‌شان بیفزای. خردسالشان را پرورش ده. ناتوانشان توانا گردان. تنشان و دینشان و اخلاقشان به سلامت دار. در جانشان و جسمشان و در هر کار از کارهایشان که روی در من دارد، عافیت بخش».
آن‌گاه، امام سجاد (ع) از خدا می‌خواهد که فرزندانش افرادی نیکوکار، باتقوا، صاحب بصیرت، شنوای حق، مطیع خدا، دوست دوستان خدا و دشمن دشمنان خدا باشند. این خصال در واقع اهداف تربیت اسلامی فرزندان را به نمایش می‌گذارد. سپس به تعاون و همکاری فرزندان نسبت به والدین اشاره می‌کند: «بارخدایا، بازوی من به نیروی فرزندانم توانا گردان و به آنان، نابسامانی‌های من به سامان آور و به ایشان، شمار یاران من فزونی ده و مجلس من به وجود ایشان بیارای و نام من به ایشان زنده دار و در غیاب من ایشان را کارساز من گردان و به ایشان یاریم ده که بر حاجت خود دست یابم. ای خداوند، چنان کن که فرزندان من دوستدار من باشند و بر من مهر ورزند. روی دلشان با من باشد و در یاری من پایدار باشند».
در عبارت دیگر از خدای بزرگ توفیق تربیت آنان را چنین می‌طلبد: «بارخدایا، مرا به تربیت ایشان و تأدیب ایشان و نیکی و مهربانی در حق ایشان یاری فرمای». موضوع مهم دیگری که دغدغه امام است مصون ماندن فرزندان از نفوذ شیطان در آنها است: «ای خداوند، مرا و نسل مرا از شیطان رجیم در پناه خود دار. اگر ما از او غافل شویم او از ما غافل نشود. اگر ما فراموشش کنیم او ما را فراموش نکند. عقاب تو را در نظر ما ناچیز می‌نماید و ما را از دیگری جز تو بیم می‌دهد. اگر آهنگ گناه کنیم، در ارتکاب آن دلیرمان گرداند و اگر آهنگ کاری شایسته کنیم، از گزاردن آن بازِمان دارد. برای ما هرچه می‌طلبد هواهای نفسانی است و به هرچه اشارت می‌کند اعمال شبهه‌آمیز، اگر وعده دهد، وعده‌اش دروغ است و اگر آرزویی در دل ما برانگیزد، خود به خلاف آن برخیزد. ای خداوند ما، اگر مکرش را از ما باز نگردانی، گمراهمان کند و اگر ما را از تبهکاری‌هایش در امان نداری، پای ثبات ما بلغزاند».
در پایان امام سجاد (ع) برای همه خانواده‌های مؤمن و مسلمان دعا می‌کند و به ما هم آموزش می‌دهد که از مسئولیت‌های اجتماعی خود غافل نشویم: «همه مردان مسلمان و زنان مسلمان و همه مردان مؤمن و زنان مؤمن را در این جهان گذران و آن جهان آینده، هرچه برای خود و فرزندانم از تو طلب داشته‌ام عنایت فرما، زیرا تو نزدیکی و اجابت کننده‌ای، تو شنوایی و دانایی، عفوکننده‌ای و آمرزنده‌ای، تو مشفق و مهربانی. ما را در این دنیا نیکی ده و در آخرت نیکی ده و از عذاب آتش حفظ فرما»[۵].[۶]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «پروردگارا (فرزندی) از شایستگان به من ببخش!» سوره صافات، آیه ۱۰۰.
- ↑ «پروردگارا! به من از سوی خویش فرزندی پاکیزه عطا کن که تو شنوای دعایی» سوره آل عمران، آیه ۳۸.
- ↑ «و او و نسل او را از شیطان رانده به پناه تو می‌آورم» سوره آل عمران، آیه ۳۶.
- ↑ «پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان روشنی دیدگان ببخش و ما را پیشوای پرهیزگاران کن» سوره فرقان، آیه ۷۴.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- ↑ بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش بیست و پنجم»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۴۷۲.