نیایش پنجاه و چهارم
مقدمه
این نیایش امام سجاد (ع) است به هنگام درخواست از میان بردن غم و اندوه. شادی قلب و انبساط خاطر باعث نشاط انسان شده و به او انگیزه تلاش و فعالیت و خدمت و عبادت می‌دهد. اما غم و اندوه روح را فرسوده کرده و جسم را از چالاکی می‌اندازد. از حضرت مسیح (ع) نقل است: «غم و اندوه جسم را بیمار می‌کند»[۱]. از آنجا که دل آفریده خداست، «تنها به یاد خدا آرام می‌گیرد»[۲] و «غم و اندوه در سایه محبت خدا و دوستی وی رخت بر می‌بندد»[۳].
به ما سفارش شده است که هنگام حزن و اندوه و غم این آیه را بخوانیم: ﴿لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ * فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ﴾[۴].
امام زین العابدین (ع) نیز هنگام هجوم غم و اندوه‌ها این‌گونه دست به دامن کبریائی خدا می‌زند و مکرر بزرگی‌های خدا و ضعف‌های خود را شمارش می‌کند: «يَا فَارِجَ الْهَمِّ، وَ كَاشِفَ الْغَمِّ، يَا رَحْمَانَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحِيمَهُمَا، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ افْرُجْ هَمِّي، وَ اكْشِفْ غَمِّي...»؛ «ای از میان‌برنده غم‌ها و ای زداینده اندوهان. ای بخشاینده در دنیا و آخرت و ای رحمت‌آورنده بر بندگان خود، هم در این سرای و هم در آن سرای. بر محمد و خاندان او درود بفرست و غمم از جان بردار و اندوهم از دل بزدای. ای خدای یگانه، ای خدای یکتا، ای خدایی که در نیازمندی‌ها به تو پناه آوردند، ای خداوندی که نزاده‌ای و زاده نشده‌ای و تو را همسر و همتایی نیست. مرا از گناهان نگه‌دار و پاکیزه‌ام گردان و بلیّه از من دور نمای [در اینجا آیة‌الکرسی و معوّذتین و قل هو الله احد را بخوان]. بار خدایا، چونان کسی که نیازمندی‌اش به غایت رسیده و نیرویش به ضعف‌گراییده و گناهانش افزون شده، چونان کسی که حاجت خویش را فریادرسی نمی‌یابد و ناتوانی‌اش را نیروبخشنده‌ای و گناهانش را آمرزنده‌ای جز تو نیست، از تو می‌خواهم، ای صاحب جلالت واکرام، که مرا به کاری واداری که هرکس چنان کند محبوب تو شود، و حق‌الیقینی عطا کنی که هر کس در طریق مشیت تو بدان مقام فرا رود، به پاداشی نیکو رسد.
بار خدایا، بر محمد و خاندان او درود بفرست و مرا بر صدق و راستی بمیران و نیاز من از دنیا ببر و رغبت مرا به آن‌چه در نزد توست شوق لقای خود قرار ده و مرا روزی ساز توکل به خودت را از سر صدق. بار خدایا، از تو می‌خواهم سرنوشت نیکی را که در گذشته برای من رقم زده شده است؛ و به تو پناه می‌آورم از سرنوشت بدی که برای من رقم زده شده است.. از تو می‌خواهم خوف و خشیت عابدان را به من ارزانی داری و عبادت خاشعان را، و یقین متوکلان را و توکل مؤمنان را».
در پایان حضرت به وظائف خود فکر می‌کند و از خداوند انگیزه رسیدن به قله‌های کمال را می‌طلبد و به همه ما می‌آموزد که با توکل بر خدا پرده‌های غم و غصه را کنار بزنیم و به قله‌های سعادت امید ببندیم: «بار خدایا، مرا برانگیز که بدان رغبت از تو چیزی خواهم که اولیای تو از تو می‌خواهند، و از تو چنان ترسم که اولیای تو از تو می‌ترسند. مرا در راه رضای خود چنان به کار دار که چیزی از وظایف دینی تو را از بیم هیچ‌یک از آفریدگانت فرو نگذارم. بارخدایا، این حاجت من است. پس رغبت مرا برای رسیدن به آن عظیم گردان و عذر من در این درخواست بپذیر و حجت مرا در آن بر زبانم نه و جسمم را در آن عافیت عطا کن. بار خدایا، هرکس که اعتماد و امیدی به‌جز تو داشته باشد، داشته باشد! اما اعتماد و امید من در تمام احوال به توست. پس مقدّر ساز برای من هرچه را که پایانی بهتر دارد، و مرا از فتنه‌های گمراه‌کننده وا رهان؛ به رحمت خود ای مهربان‌ترین مهربانان». «وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ الْمُصْطَفَى وَ عَلَى آلِهِ الطَّاهِرِينَ»[۵].[۶]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ امالی صدوق، ص۵۴۳.
- ↑ ﴿أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ﴾ «آگاه باشید! با یاد خداوند دل‌ها آرام می‌یابد» سوره رعد، آیه ۲۸.
- ↑ ﴿أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ﴾ «آگاه باشید که دوستان خداوند نه بیمی خواهند داشت و نه اندوهگین می‌شوند» سوره یونس، آیه ۶۲.
- ↑ «هیچ خدایی جز تو نیست، پاکا که تویی، بی‌گمان من از ستمکاران بوده‌ام * آنگاه او را پاسخ گفتیم و او را از اندوه رهاندیم و بدین‌گونه مؤمنان را می‌رهانیم» سوره انبیاء، آیه ۸۷-۸۸.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- ↑ بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش پنجاه و چهارم»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۱۹.