عصمت حضرت آدم در معارف و سیره رضوی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عصمت حضرت آدم است. عصمت حضرت آدم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عصمت حضرت آدم در کلام اسلامی - عصمت حضرت آدم در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
درباره عصمت حضرت آدم (ع) دو روایت نزدیک به هم از امام رضا (ع) وجود دارد. بر اساس یکی از آنها که راوی آن اباصلت هروی است، مأمون جمعی از عالمان اسلامی و دیگر ادیان را گرد آورد تا با امام رضا (ع) به محاجه برخیزند. در این میان، علی بن محمد بن جهم برخاست و پرسش‌هایی را درباره انبیا (ع) مطرح کرد. از جمله از آیه ﴿...وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى﴾[۱] پرسید که چگونه با عصمت حضرت آدم (ع) سازگاری دارد. امام با ذکر اینکه هر سخن ناشایستی را نباید به انبیای الهی نسبت داد، فرمود: «خداوند آدم را آفرید تا حجت و خلیفه او در زمین باشد، نه اینکه او را برای بهشت آفریده باشد و عصیان ذکر شده در بهشت بود نه در زمین تا تقدیر الهی محقق گردد و چون به زمین فرود آمد و خلیفه و حجت خدا گردید، معصوم شد، چنان که خداوند فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾»[۲].[۳]. بدین گونه امام (ع) عصیان آدم را موجه می‌نماید.
اما در روایت دیگر، علی بن محمد بن جهم می‌گوید: در مجلس مأمون حضور یافتم، در حالی که امام رضا (ع) نیز حاضر بود. در این نشست، مأمون از آن حضرت درباره آیه مذکور پرسید: چگونه این آیه با اعتقاد شما مبنی بر عصمت پیامبران سازگاری دارد؟ امام در پاسخ فرمود: خداوند به آدم و حوا فرمود تا در بهشت ساکن شوند، ولی به درختی نزدیک نشوند[۴]، اما نفرمود به غیر آن نزدیک نشوید و نیز نفرمود از آن نخورید و شیطان سوگند خورد و آنان را به خوردن از آن درخت ترغیب کرد و آنها تا آن زمان قسم دروغی نشنیده بودند و چنین کردند. اما این قبل از بعثت آدم بود و گناه بزرگی نبود که مستحق آتش باشد و چنین گناهان صغیره‌ای از پیامبران پیش از بعثت بخشودنی است، هر چند بعد از نزول وحی جایز نیست[۵]. بر این اساس، امام رضا (ع) ارتکاب عمل آدم را به دوران پیش از بعثت نسبت می‌دهد و آن را خلاف عصمت نمی‌داند[۶].
پرسش مستقیم
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «و آدم با پروردگارش نافرمانی کرد و بیراه شد» سوره طه، آیه ۱۲۱.
- ↑ «خداوند، آدم، نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برتری داد» سوره آل عمران، آیه ۳۳.
- ↑ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۱۹۲-۱۹۳.
- ↑ ﴿وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ﴾ «و گفتیم: ای آدم! تو و همسرت در بهشت جای گیرید و از (نعمت‌های) آن، از هر جا خواهید فراوان بخورید اما به این درخت نزدیک نشوید که از ستمگران گردید» سوره بقره، آیه ۳۵.
- ↑ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۱، ص۱۹۵- ۱۹۶.
- ↑ واسعی، سید علی رضا واسعی، مقاله «آدم»، دانشنامه امام رضا ج۱، ص ۵۱.