حدیث باب حطه از دیدگاه اهل سنت
این مدخل زیرشاخهٔ بحث حدیث باب حطه است. حدیث باب حطه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حدیث باب حطه در حدیث - حدیث باب حطه در کلام اسلامی - حدیث باب حطه از دیدگاه اهل سنت - پرسش مرتبط نداردمقدمه
از دیگر احادیثی که بر عصمت امیرالمؤمنین(ع) و اهل بیت طاهرین سلام الله علیهم دلالت می‌کند، حدیث «علي باب حطة» است. راویان بزرگی این حدیث را روایت کردند که عبارت‌اند از: دار قطنی؛ دیلمی؛ ابن حجر مکی؛ سیوطی و متقی هندی.
باب حطة چیست؟
خداوند متعال برای امتحان بنو اسرائیل دستور می‌دهد که از دری مخصوص وارد بیت المقدس شوند و به هنگام ورود، فروتنانه، سجده‌کنان و در حالی که طلب مغفرت می‌کنند داخل شوند. اما بنو اسرائیل فرمان الهی را به مسخره و استهزاء گرفته و به خلاف آن از پشت وارد شدند و به جای حطة که به معنای طلب مغفرت و آمرزش است، واژه حنطة را بر زبان جاری می‌کردند و در نهایت در این امتحان مردود شدند.
خدای تعالی در این باره می‌فرماید: ﴿وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ﴾[۱]. پیامبر گرامی اسلام(ص) امیرالمؤمنین(ع) را به «باب حطه» در قوم بنو اسرائیل تشبیه می‌کند، همان‌طور که باب حطّه میزان و ترازویی برای سنجش ایمان بنو اسرائیل بود، امیرالمؤمنین هم بابی است برای سنجش ایمان امت پیامبر.
متن حدیث
ابن حجر مکی از ابن عباس این گونه نقل می‌کند: «أَنَّ النَّبِيُّ(ص) قَالَ: عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ بَابُ حِطَّةٍ مَنْ دَخَلَ مِنْهُ كَانَ مُؤْمِناً وَ مَنْ خَرَجَ مِنْهُ كَانَ كَافِراً»[۲]؛ پیامبر فرمود: علی(ع) باب حطه است؛ هر آن کس در آن داخل شود مؤمن و هر آنکه از آن خارج شود کافر است.
در بعضی روایات این‌گونه آمده است: «مثل أهل بيتي فيكم مثل باب حطة في بني إسرائيل من دخله غفر له»[۳].
دیلمی از عبدالله بن عمر چنین نقل می‌کند: «عن النبي: علي بن أبي طالب باب حطة؛ من دخل منه كان مؤمناً، ومن خرج منه كان كافراً»[۴]. در روایتی دیگر، دارقطنی از عبدالله بن عباس چنین نقل می‌کند: «قال رسول الله: علي بن أبي طالب باب حطة؛ من دخل منه كان مؤمنا، ومن خرج منه كان كافرا»[۵]؛ پیامبر فرمودند: علی بن ابی طالب درِ دین است؛ هر آن کس از آن در داخل شد مؤمن، و هرکس خارج شد کافر است.
نکته جالب اینجاست که سیوطی در الدرالمنثور، پس از بیان روایات و اقوال در این باره، به نقل از ابن ابی شیبه حدیثی را در ذیل آیه مذکور این‌گونه نقل می‌کند: «عن علي بن أبي طالب قال: إنما مثلنا في هذه الأمة كسفينة نوح، و كباب حطة في بني اسرائيل»[۶]؛ مثال ما اهل بیت در این امت مانند کشتی نوح و باب حطه در قوم بنو اسرائیل است.
اگر امیرالمؤمنین معصوم نباشد، چگونه می‌تواند میزان و معیار ایمان و کفر قرار گیرد؟!
شایان ذکر است که در کتاب‌های اهل تسنن، اهل بیت نیز به باب حطه تشبیه شده‌اند و عصمت آنها نیز به خوبی از این تشبیه استفاده می‌شود. طبرانی در المعجم الکبیر به یک سند از ابوذر غفاری روایت می‌کند که گفت: «سمعت رسول الله(ص) يقول: مثل أهل بيتي فيكم كمثل سفينة نوح في قوم نوح؛ من ركبها نجا، و من تخلف عنها هلك، و مثل باب حطة في بني اسرائيل»[۷]؛ از رسول خدا شنیدم که می‌فرمود: مثل اهل بیت من در میان شما به‌سان کشتی نوح در بین قوم نوح است. هر کس سوار شود نجات یافته و هر آنکه مخالفت ورزد به هلاکت می‌رسد و همچنین مثال اهل بیت من مثل باب حطه در بنو اسرائیل است!
وی همین حدیث را در المعجم الصغیر روایت می‌کند: «عن عطية عن أبي سعيد الخدري سمعت رسول الله(ص) يقول: إنما مثل أهل بيتي فيكم كمثل سفينة نوح، من ركبها نجا، ومن تخلف عنها غرق وإنما مثل أهل بيتي فيكم مثل باب حطة في بني إسرائيل، من دخله غفر له»[۸].[۹]
منابع
پانویس
- ↑ «و (یاد کنید) آنگاه را که گفتیم: بدین شهر در آیید و از (نعمت‌های) آن از هر جا که خواستید فراوان بخورید و با فروتنی از دروازه وارد شوید و بگویید: از لغزش ما بگذر! تا از لغزش‌های شما درگذریم، و به زودی (پاداش) نکوکاران را می‌افزاییم» سوره بقره، آیه ۵۸.
- ↑ الصواعق المحرقة، ج۲، ص۳۶۶؛ همچنین ر.ک: الجامع الصغیر، ج۲، ص۱۷۷، ش۵۵۹۲؛ میزان الاعتدال، ج۱، ص۵۳۲، ذیل شماره ۱۹۸۶.
- ↑ الصواعق المحرقة، ج۲، ص۴۴۶؛ جامع الأحادیث، ج۱۰، ص۸، ح۸۹۵۶؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۸؛ المعجم الصغیر، ج۲، ص۲۲؛ المعجم الأوسط، ج۶، ص۸۵.
- ↑ ر.ک: کشف الخفاء العجلونی، ج۱، ص۲۰۴؛ نفحات الأزهار، ج۱۰، ص۲۱۸.
- ↑ کنز العمال، ج۱۱، ص۶۰۳، ش۳۲۹۱۰؛ سبل الهدی والرشاد، ج۱۱، ص۲۹۸.
- ↑ الدر المنثور، ج۱، ص۷۱ – ۷۲؛ همچنین ر.ک: المصنف (ابن أبی شیبه)، ج۷، ص۵۰۳، ش۵۲.
- ↑ المعجم الکبیر، ج۳، ص۴۶، ح۲۶۳۷. همچنین ر.ک: المعجم الأوسط، ج۴، ص۱۰؛ کنز العمال، ج۱۲، ص۹۸ – ۹۹، ح۳۴۱۷۰؛ الإکمال فی أسماء الرجال، ص۶۰.
- ↑ المعجم الصغیر، ج۲، ص۲۲؛ همچنین ر.ک: مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۸.
- ↑ حسینی میلانی، سید علی، جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام ج۲، ص ۱۶۶.