جنگ‌های اعراب جاهلی

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

مقدمه

"ایام العرب" عنوانی است که به رویدادهای بزرگ در شبه‌جزیره عربستان پیش از اسلام اطلاق می‌شود. این رویدادها، معمولاً عبارت بودند از: جنگ‌ها و کشمکش‌هایی که حاصل ظرف‌های طبیعی و اقتصادی و اجتماعی منطقه بوده و غالب آنها را خواسته یا ناخواسته، برای تأمین روزی و حفظ حیاتشان به خود درگیر می‌کرده‌اند^[۱].

بیشتر اعراب آن زمان، به سبب بادیه‌نشینی و صحراگردی، به حکم طبیعت، محروم، و از رهگذر دامداری، آن هم به شکل محدود و ابتدایی زندگی می‌کردند. آنان در خیمه‌هایی از موی بز و پشم شتر به سر می‌بردند؛ به هرجا که آب و گیاهی می‌یافتند، روی می‌آوردند و با پایان یافتن آن، ناگزیر، به امید آب و گیاه تازه به سرزمین دیگری ره می‌سپردند.
استمرار یک‌نواختی و خشکی صحرا، افزون بر پیامدهای سخت معیشتی، در تکوین جسم و عقل بدویان نیز تجلی یافته بود. آنها آزادی را بسیار دوست داشتند و خود را پایبند هیچ قانون و مقرراتی نمی‌دانستند^[۲]. این قانون‌گریزی و آزادی، از ویژگی‌های موروثی‌شان شمرده می‌شد؛ از همین رو، با هرکس که می‌خواست آنان را تحت فرمان خود در آورد، با همه نیرو مبارزه می‌کردند. تنها دو چیز آنان را محدود می‌کرد:

اساس اجتماعی عرب بر نظام قبیلگی بود. قبیله در بادیه، دولتی کوچک به شمار می‌آمد که همه ملزومات یک دولت، جز زمین ثابت را داشت. عاملی که مردم قبیله را پیوند می‌داد، تعصبی بود که از راه پیوند نسبی و وابستگی خاندان‌ها به هم حاصل می‌شد، و این تعصب، به ویژه در نبردها و زد و خوردها ضرورت کامل داشت^[۴].
افراد یک قبیله خود را از یک خون دانسته، به شدت بدان تعصب می‌ورزیدند.اهانت به هریک از افراد قبیله، مایه لکه‌دار شدن شرافتشان می‌شد؛ از این‌رو، با همه قوا در رفع این اهانت می‌کوشیدند.
آنان، مطیع بی‌چون و چرای رئیس قبیله بودند و برای حفظ قبیله که همه بود و نبودشان در آن خلاصه می‌شد، از جان، مایه می‌گذاشتند^[۵].