نشاط در روانشناسی اسلامی
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- مدخل‌های وابسته به این بحث:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل نشاط (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- پدیده شادی در روانشناسی، در حوزه "انگیزش و هیجان" بررسی، تبیین، تحلیل و تعریف می‌شود. هیجان عبارت است از تغییرات روانی و فیزیکی که میتواند منشأ درونی یا بیرونی داشته باشد و بر دو نوع است: هیجان‌های مثبت و منفی. مواردی مانند شادی، راحتی، ذوق، شور و عشق، تجربه‌های عرفانی،تغییر و تحول رو به رشد در فرهنگ و دین، لذت‌های جنسی، سرگرمی و ورزش، از هیجان‌های مثبت و مواردی مانند اندوه و غصه، ناکامی، تعارض، کشمکش و گناه، از هیجان‌های منفی هستند. هر دو گروه از هیجان‌ها می‌توانند وجود روانی انسان را تحت‌الشعاع قرار دهند و سمت و سوی فعالیت‌های را رقم زنند. در تعریف "شادی" از دیدگاه روان‌شناختی باید گفت وقتی انسان به رضامندی و کام‌یابی و ارضای نیازهایش دست می‌یابد، احساس و هیجانی در وی ایجاد می‌شود که از آن به خوش‌حالی، شادی و خرسندی تعبیر و تعریف شده. چگونگی ظهور آن نیز به عوامل متعددی وابسته است که فرهنگ،تربیت، ملیت، مذهب و عوامل اجتماعی از آن جمله هستند. روان انسان در مقابل عوامل بیرونی و درونی، واکنش‌های مختلفی از خود نشان می‌دهد که به آنها "هیجان" می‌گویند. یکی از جنبه‌های برجسته هیجان - که گاه مثبت است و گاه منفی - شادی است که به حوزه دانش روانشناسی مربوط می‌شود، اما با تأسف، در این علم نیز چندان به آن توجه نشده است. بعضی از روان‌شناسان چنین گفته‌اند: تعریف‌های پراکنده‌ای از این هیجان شده است و در آنها شادی به مجموع دردها، ترکیبی از عاطفه مثبت بالا و عاطفه منفی پایین، احساس مثبتی که ناشی از حس ارضا و پیروزی است و... معنا شده است[۱]. به طور خلاصه می‌توان گفت: "هر انسانی مطابق جهان‌بینی و اندیشه خویش، اگر به چیزهای مورد علاقه‌اش برسد، در خود، حالتی احساس می‌کند که "شادی" نام دارد. "شادی"، احساس مثبتی است که از حس ارضا و پیروزی به دست می‌آید[۲].
- در تعریف‌های روان‌شناسانه دیگر بر عناصر و مفاهیم دیگری از این هیجان انسانی تأکید شده است. برخی روان‌شناسان گفته‌اند: "شادی، احساس مثبتی است که از حس رضایت‌مندی و پیروزی به دست می‌آید"[۳]. برخی دیگر می‌گویند: "شادی عبارت است از: مجموع لذت‌های بدون درد"[۴][۵] نویسنده کتاب "به دنبال شادکامی؛ چه کسی شاد است و چرا؟" شادی را چنین تعریف می‌کند: "حس خوشی؛ احساس اینکه زندگی، در کل به خوبی و خوشی ادامه می‌یابد"[۶]. برخی روان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که شادکامی و نشاط، ترکیبی است از: وجود عاطفه مثبت یا خوشایند، نبودن عاطفه منفی یا ناخوشایند، زندگی بسیار رضایت‌مندانه و ادراک خشنودکننده فرد از زندگی[۷]. از دیدگاه دیگری، شادکامی و نشاط، حالتی است که در آن، شخص تمایل به تغییر مثبت دارد[۸].
ضرورت نشاط
اقسام نشاط
مراتب نشاط
ویژگی‌ها و شرایط نشاط
خاستگاه نشاط (اسباب و عوامل نشاط)
- پی بردن به اهمیت شادی از جنبه اجتماعی، مبتنی بر شناخت مفهوم زندگی اجتماعی و ضرورت وجود شادی برای تحقق یک زندگی جمعی آرمانی است. اگر از اهمیت زندگی اجتماعی انسان و تأثیر آن در رشد فردی و جمعی جامعه آگاه باشیم، می‌توانیم بگوییم لازمه این رشد و تعالی، برخورداری جامعه از فضایی سالم، بانشاط، شاد و سرشار از شور و سرزندگی است؛ زیرا تنها در این فضاست که عواطف منفی بی‌اثر می‌ماند و عوامل بیماری‌زا در زندگی اجتماعی، برطرف و در نتیجه، تعالی و رشد انسان‌ها و جامعه در مسیر هدف‌های ترسیم شده آن ممکن می‌شود. در مقابل، غم و اندوه میتواند زندگی اجتماعی انسان را با مشکلات گسترده‌ای روبه‌رو سازد؛ مشکلاتی که تنها بخشی از آنها میتواند اساس زندگی جمعی انسان‌ها را تهدید کند[۹].
راه کسب نشاط
موانع نشاط
نشانه‌های نشاط
فواید و کارکردهای نشاط
نشاط عامل حرکت
گستره نشاط
عواقب نبود نشاط
نشاط و مهدویت
احساس نشاط در سایه انتظار ظهور
نشاط یکی از دستاوردهای دولت مهدوی
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
نظری شاری، عبدالله، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ مایکل آیزِنک، روانشناسی شادی، ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، ص۴۲ و ۱۷۹؛ جان مارشال ریو، انگیزش و هیجان، ترجمه: یحیی سید محمدی، ص۳۶۷.
- ↑ مایکل آیزِنک، روانشناسی شادی، ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، ص۴۲ و ۱۷۹؛ جان مارشال ریو، انگیزش و هیجان، ترجمه: یحیی سید محمدی، ص۳۶۷.
- ↑ جان مارشال ریو، انگیزش و هیجان، ترجمه: یحیی سید محمدی، ص۳۶۷.
- ↑ مایکل آیزِنک، روانشناسی شادی، ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، ص۴۲ - ۱۷۲.
- ↑ David Myers.
- ↑ طریقه‌دار، ابوالفضل، «جلوه‌های شادی در فرهنگ و شریعت»، مجله حدیث زندگی، بهار ۱۳۷۹، پیش‌شماره ۲.
- ↑ دوآن شولتس، روانشناسی کمال، ترجمه: گیتی خوشدل، ص۴۹.
- ↑ نظری شاری، عبدالله، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت
- ↑ نظری شاری، عبدالله، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت