باطن

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Wasity (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱۴ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۴۶ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
مدخل‌های وابسته به این بحث:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل باطن (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

  • واژه باطن به‌معنای پنهان، نهان، حقیقت و اصل مورد نظر است. گرچه این واژه در نهج البلاغه گستره معنایی وسیع‌تری را به خود اختصاص داده است؛ مفاهیمی چون خدا، عالم غیب، دنیا، اشیاء، حوادث و انسان. باطل و درون انسان در ایجاد هنجارهای ماندگار در ساحت‌های مختلف اهمیّت بسزایی دارد، تا جایی که می‌توان یکی از اصول مهم تربیت و رفتارسازی را ناظر بر ایجاد تحوّل درونی دانست. از این‌رو فرمود: هر که درونش نیکو باشد، بیرونش نیز نیکو خواهد بود[۱]. هم‌چنین پلیدی ظاهر را ناشی از پلیدی باطن دانسته و اصلاح درون را موجب اصلاح ظاهر برمی‌شمرد. هرگاه درون آدمی سالم شود، ظاهر او نیز نیرومند و قوی خواهد شد. بنابراین آنچه در سیرت و رفتار آدمی نمایان می‌شود، نتیجه حالات درونی اوست که قابل کتمان هم نیست و به ناچار آثار خود را در جامعه بر جای می‌گذارد، زیرا: هیچ کس چیزی را در دل پنهان نکرد، مگر این که در لغزش‌های زبان و حرکات چهره‌اش نمودار شد[۲].
  • امام علی (ع) ریشه اختلاف و جدایی میان انسان‌ها را در باطن آنها می‌جوید و می‌فرماید: میان شما را جدایی نینداخته مگر ناپاکی باطن‌ها و بدی اندیشه‌ها؛ به این جهت بار یکدیگر را بر نمی‌دارید و پند و اندرز نمی‌دهید و به یکدیگر بذل و بخشش نمی‌کنید و با هم دوستی ندارید[۳][۴].

نحوه تأثیر باطن بر ظاهر

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. غرر الحکم، ۱ / ۱۹۳
  2. نهج البلاغه، حکمت ٢٦: «"مَا أَضْمَرَ أَحَدٌ شَيْئاً إِلَّا ظَهَرَ فِي فَلَتَاتِ لِسَانِهِ وَ صَفَحَاتِ وَجْهِه"»
  3. نهج البلاغه، خطبه ۱۱٣: «"مَا فَرَّقَ بَيْنَكُمْ إِلَّا خُبْثُ السَّرَائِرِ، وَ سُوءُ الضَّمَائِرِ، فَلَا تَوَازَرُونَ وَ لَا تَنَاصَحُونَ، وَ لَا تَبَاذَلُونَ وَ لَا تَوَادُّون"»
  4. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 159- 160.
  5. غررالحکم، ۱ / ۴۸۳
  6. غرر الحکم، ص ۹۴
  7. غرر الحکم، ص ۹۳
  8. غرر الحکم، ص ۹۳
  9. نهج البلاغه، خطبه ٢٢٢: «"إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى جَعَلَ الذِّكْرَ جِلاءً لِلْقُلُوب"»
  10. دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 160.