خلافت و امامت در نهج البلاغه (کتاب)
خلافت و امامت در نهج البلاغه، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی موضوعات خلافت و امامت از منظر کتاب شریف نهج البلاغه می‌پردازد. این کتاب اثر ابراهیم منهاج است و انتشارات نگاه معاصر انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| خلافت و امامت در نهج البلاغه | |
|---|---|
| پرونده:000000.jpg | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | ابراهیم منهاج |
| ویراستار | حمید منهاج |
| موضوع | امامت، ولایت |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات نگاه معاصر|انتشارات انتشارات نگاه معاصر]][[رده:انتشارات انتشارات نگاه معاصر]] |
| محل نشر | تهران |
| سال نشر |
|
| شابک | ۹۷۸۹۶۴۹۹۴۰۱۸۲ |
| شماره ملی | ۳۷۲۸۱۶۰ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «در این كتاب پس از تشریح ابعاد چهارگانه حكومت (عدالت، امنیت، رفاه و تربیت) از دیدگاه امام علی(ع) در نهج البلاغه، وظایف حكومت در بخش‌های مدیریتی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی تشریح شده است .افزون بر آن، به ویژگی‌های فرهنگ سیاسی پیش از اسلام و پس از آن در زمان حكومت امام علی(ع)، همچنین به ارزش‌ها و باورهای امام علی(ع) در خصوص فرهنگ سیاسی اشاره می‌شود. در كتاب به این نكته نیز خاطر نشان شده است كه امام علی(ع) توانستند در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، خط و مشی مشخصی عرضه كنند كه بازتاب نظام سیاسی مطلوب از دیدگاه آن حضرت است».[۱]
فهرست کتاب
- مقدمه چاپ دوم؛
- مقدمه چاپ اول؛
۱. خطبه ۲۳۶
- درباره نحوه هجرت خود به مدینه؛
۲. خطبه ۲۲۶
- درباره غسل حضرت رسول(ص)؛
۳. خطبه ۵
- زمانی که رسول خدا(ص) قبض روح شده بود و عباس بن عبدالمطّلب و ابوسفیان با او صحبت کرده بودند که برای خلافت با او بیعت کنند؛
۴. خطبه ۶۶
- درباره سقیفه؛
۵. خطبه ۱۹۳
- روز دفن حضرت فاطمه(س) خطاب به حضرت رسول(ص)؛
۶. خطبه ۱۳۴
- در جواب مشورت عمر بن خطّاب که خود نیز در جنگ با روم شرکت کند؛
۷. خطبه ۱۴۶
- در جواب مشورت عمر بن خطّاب که خود نیز در جنگ با ایران شرکت کند؛
۸. خطبه ۲۱۹
- لله بلاء فلان؛
۹. خطبه ۱۳۹
- خطاب به شورای شش نفره؛
۱۰. خطبه ۷۳
- خطاب به شورای شش نفره وقتی که از او خواستند با عثمان بیعت کند؛
۱۱. بخشی از خطبه ۱۷۱
- در جواب کسی که به او گفته بود «تو به خلافت حریصی»؛
۱۲. خطبه ۷۶
- وقتی که سعید بن عاص مال اندکی از بیت‌المال برای او فرستاد؛
۱۳. خطبه ۱۳۵
- خطاب به مغیرة بن اخنس؛
۱۴. خطبه ۱۳۰
۱۵. خطبه ۱۶۳
- خطاب به عثمان وقتی که مردم او را به سوی عثمان فرستاده بودند؛
۱۶. خطبه ۲۳۵
- خطاب به عبدالله بن عباس وقتی که پیام عثمان را به او رساند؛
۱۷. خطبه ۹۱
- خطاب به مردم وقتی که بعد از قتل عثمان آمدند با او بیعت کنند؛
۱۸. خطبه ۱۶
- در روزهای اول خلافت خود که به تحولات و دگرگونی ها اشاره می کند؛
۱۹. خطبه ۱۵
- خطاب به کسانی که با رد قطایع عثمان به بیت‌المال مخالف بودند؛
۲۰. خطبه ۱۲۶
- خطاب به کسانی که با مساوی تقسیم نمودن بیت‌المال مخالف بودند؛
۲۱. خطبه ۲۱۵
- بیزاری از ظلم، رد خواهش عقیل و هدیه شخصی دیگر؛
۲۲. خطبه ۱۹۶
۲۳. خطبه ۱۶۷
- جواب کسانی که تقاضای مجازات آشوبگران علیه عثمان را داشتند؛
۲۴. خطبه ۶
۲۵. خطبه۳۳
- درباره ارزش خلافت از دیدگاه امام(ع)؛
۲۶. خطبه ۳۷
- درباره عوامل تقدم او بر صحابه یا عوامل روی‌کرد مردم به او بعد از قتل عثمان، و دلیل عدم اقدام برای خلافت؛
۲۷. بخشی از خطبه ۱۵۲
- رسیدن به حق بعد از انتظار و نقش امامان در جامعه؛
۲۸. خطبه ۱۵۳
- درباره اینکه راه نجات در واگذاری امور به اهل بیت(ع) است؛
۲۹. بخشی از خطبه ۱۰۸
- درباره فضایل اهل بیت؛
۳۰. بخشی از خطبه ۲۶
- درباره علت عدم اقدام برای به دست آوردن خلافت؛
۳۱. بخشی از خطبه ۱۴۴
۳۲. بخشی از خطبه ۲۰۸
۳۳. خطبه ۱۸۸
- روابط خاصّ خود با حضرت رسول(ص) و سابقه خود در ایمان و حق خود در خلافت و پاسخ به تبلیغات سوء فتنه‌گران؛
۳۴. خطبه ۱۶۱
- جواب سوال اسدی که چرا قوم شما، شما را از خلافت کنار زدند؛
۳۵. خطبه ۲۳۹
- درباره فضیلت و تقدم اهل بیت(ع)؛
۳۶. خطبه ۱۳۱
- درباره هدف خود از خلافت، اشاره به سوابق خود در اسلام، شرایط امام(ع) و خلیفه صالح و مفاسد خلیفه غیر صالح؛
۳۷. خطبه ۱۷۲
۳۸. نامه ۶
۳۹. نامه ۷
- به معاویه درباره روش انتخاب خلیفه؛
۴۰. نامه ۹
۴۱. نامه ۱۷
۴۲. نامه ۲۸
- به معاویه، جامع‌ترین و صریح‌ترین سخن امام(ع) درباره مسائل مورد اختلاف بین او و معاویه و بنی امیه و بنی هاشم؛
۴۳. نامه ۶۲
- به اهل مصر با مالک اشتر، دلیل خودداری از بیعت با ابوبکر و بعد بیعت با او، انگیزه خود برای خلافت و رد صلاحیت بنی امیه؛
۴۴. نامه ۳۶
۴۵. خطبه ۱۱۹
- درباره فضیلت خود و اهل بیت(ع)؛
۴۶. خطبه ۲۳۱
- درباره ایمان ثابت و ایمان غیر ثابت، ادامه هجرت به همان معنی اول، «ان امرنا صعب مستصعب»، «سلونی قبل أن تفقدونی» و هشدار به دوستان درباره فتنه‌های بعد از خود؛
۴۷. خطبه ۹۹
- حضرت رسول(ص) پرچمی برای هدایت امت باقی گذاشتند، این پرچم به دست چه کسی است؟ اشاره به وفات خود و بدون رهبر ماندن امت، لزوم انتظار و پیروی از زمامدار صالح و نقش آل محمد(ص) در رهبری و هدایت جامعه؛
۴۸. بخشی از خطبه ۲
- بیان فضایل اهل بیت(ع) و رد معارضین آنها؛
۴۹. خطبه ۳ (شقشقیّه)
- در مقام اعتراض به خلفای سابق و اعضای شوری و اشاره به انگیزهٔ آشوبگران و هدف خود از خلافت؛
۵۰. خطبه ۸۶
- در توصیف محبوب‌ترین بنده خدا، روش کار، اعمال و حالات او و نقش او در هدایت جامعه، روش کار، اعمال و حالات عالم فاسق و نقش او در فساد جامعه، تأکید بر پیروی از عترت و اشاره به تسلّط بنی امیه و انقراض آنها؛
۵۱. خطبه ۲۰۷
۵۲. خطبه ۱۱۷
- تقدیر از دوستان و اظهار اولویت خود به خلافت؛
۵۳. بخشی از خطبه ۲۳۴
- اهمیت حفظ وحدت، هشدار به خطرات بی‌توجهی به اسلام، سوابق خود در جهاد، روابط خاص خود با پیامبر(ص) و معجزه انتقال دادن درخت؛
۵۴. خطبه ۲۲۴
- درباره قدرت بیان یا عجز از آن؛
۵۵. خطبه ۴۱
- نهی از غدر و استفاده از راه غیر مشروع برای هدف مشروع؛
۵۶. خطبه ۱۹۱
- معاویه از من زیرک‌تر نیست بلکه او غدار است؛
۵۷. خطبه ۱۷۴
- درباره اطلاع از خصوصیات اشخاص؛
۵۸. خطبه ۱۵۸
- یادآوری خدمات خود؛
۵۹. خطبه ۵۶
- پیشگویی وادار کردن مردم به سبّ خود؛
۶۰. نامه ۲۴
- وصیت درباره املاک خود؛
۶۱. خطبه ۶۱
- وقتی درباره ترور به او هشدار داده شد؛
۶۲. خطبه ۶۹
- درباره خوابی که قبل از شهادت دیده بود؛
۶۳. خطبه ۱۴۹
- بعد از ضربت ابن ملجم، درباره مخفی بودن زمان مرگ و وصیت به چند امر و موعظه؛
۶۴. نامه ۲۳
- وصیت بعد از ضربت ابن ملجم؛
۶۵. نامه ۴۷
۶۶. حکمت ۲۱
۶۷. حکمت ۳۶
- نهی از تعظیم توأم با تکلف؛
۶۸. حکمت ۴۲
- محبت به امام(ع) دلیل ایمان است و دشمنی با او دلیل نفاق؛
۶۹. حکمت ۷۰
- درباره اولین وظیفه هر امام(ع)؛
۷۰. حکمت ۷۴
- خبر ضرار ابن ضمره به معاویه درباره عبادت و زهد امام(ع)؛
۷۱. حکمت ۸۰
- خطاب به کسی که در ستایش او زیاده‌روی کرد؛
۷۲. حکمت ۹۹
- دلیل پوشیدن لباس کهنه و وصله‌دار؛
۷۳. حکمت ۱۰۶
- اولویت و رهبری اهل بیت(ع)؛
۷۴. حکمت ۱۰۷
- صفات کلی هر امام(ع)؛
۷۵. حکمت ۱۰۸
- درباره وفات سهل ابن حنیف؛
۷۶. حکمت ۱۱۳
- دوست افراطی و دشمن کینه‌توز؛
۷۷. حکمت ۱۱۶
۷۸. حکمت ۱۸۱
۷۹. حکمت ۲۰۰
۸۰. حکمت ۲۶۴
- درباره اینکه امام(ع) در‌صدد اصلاحات و تغییرات اوضاع بود؛
۸۱. حکمت ۴۶۱
- دوست افراطی و دشمن کینه‌توز؛ [۲]
دربارهٔ پدیدآورنده
حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم منهاج (نام خانوادگی سابق، جمال یوسفی، معروف به دشتی، متولد ۱۳۱۸ ش، بوشهر)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات آیات: باقر زنجانی، سید ابوالقاسم خویی، سید محمد باقر صدر و امام خمینی پیگیری کرد. عضو هیئت مدیره و مدیر عامل جامعه مدرسین، عضو هیئت مدیره مدرسه عالی قضائی و فرهنگی طلاب حوزه علمیه قم، امامت جمعه بوشهر، نمایندگی مجلس شورای اسلامی و نمایندگی مجلس خبرگان رهبری از جمله فعالیت‌های وی است.
او علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تا کنون چندین جلد کتاب نیز به رشته تحریر در آورده است. «کارنامه سیاسی امام علی در نهج البلاغه» و «نهج البلاغه به صورت موضوعی» برخی از این آثار است.[۳]