اخلاق اجتماعی
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث اخلاق است. "اخلاق اجتماعی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل اخلاق اجتماعی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
در تعاریف اجتماع گفته‌اند: "اجتماع عبارت است از گروهی از مردم که در یک منطقه خاص جغرافیایی اسکان دارند، دارای فرهنگ و شیوه زندگی مشترکی‌اند، به وحدت خاص میان خود آگاهند و به طور جمعی یک هدف را دنبال می‌کنند. نمونه‌هایی از اجتماعات عبارتند از: حوزه‌های شهری، شهرها، شهرستان‌ها، محله‌ها و روستاها[۱][۲]
مراد از اخلاق آن دسته از بایدها و نبایدهای غیر الزامی که اعم از صفات نفسانی و افعال هستند، می‌باشد. به چنین اخلاقی اگر مربوط به روابط گروهی و جمعی باشد، اخلاق اجتماعی گفته می‌شود[۳].
اخلاق اجتماعی، صفات و ملکاتی هستند که در رابطه بشر و اجتماع مطرح می‌گردد، و در صورت فرضی اگر جامعه و اجتماع در کار نباشد، آن صفات مفهومی نداشته و تحقق‌ناپذیر است؛ مانند صفات پسندیده اجتماعی سخاوت، وفای به عهد، تواضع و فروتنی و عدالت... و صفات ناپسند اجتماعی مانند، حسادت، بخل، تکبر، ظلم و...[۴].
اخلاق اجتماعی، کارهایی است که انسان در ارتباط با دیگران انجام می‌دهد و روابطی است که با دیگران برقرار می‌کند"[۵][۶]
اخلاق اجتماعی حوزه ارزش‌ها و ضد ارزش‌های حاکم بر رابطه فرد با افراد دیگر و جامعه است. ارزش‌هایی مانند احسان، صلح و آشتی، امانتداری، انفاق، ایثار، حسن خلق، رفق و مدارا، و بسیاری دیگر از جمله مصادیق اخلاق اجتماعی به شمار می‌آیند. ارزش‌های اخلاقی در حوزه اخلاق اجتماعی عبارت‌اند از: اخوت و برادری. اسلام بر اخوت میان مسلمانان و دوستی و رفع اختلاف تأکید دارد[۷]. و مؤمن باید هرچه را برای خود می‌پسندد برای دیگران نیز بپسندد. طبق حکم قرآن مؤمن باید برادر مؤمن باشد. این حکم در تمام جامعه عمومیت داشته و هر خیر و صلاحی را که انسان برای برادران خود می‌خواهد برای تمامی ملت بپسندد[۸]. برادری و احساس همدلی نعمت بزرگ خداوند است و همه باید این نعمت را قدر بدانند؛ ﴿وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا﴾[۹][۱۰]اتحاد و برادری موجب بهبود و استحکام روابط اجتماعی و رمز موفقیت و پیروزی جامعه در رسیدن به اهداف و غلبه بر مشکلات و سختی‌هاست. نداشتن اتحاد موجب از دست رفتن دستاوردهای ملت می‌گردد[۱۱].
حسن خلق
عدل و احسان
انصاف
امر به معروف و نهی از منکر
نظم و قانونمندی
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ بروس کوئن، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه غلامعلی توسلی و رضا فاضل، ص۳۰۳.
- ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۲۸.
- ↑ حمیدرضا حق‌شناس، رویکرد صحیفه سجادیه به اخلاق اجتماعی، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه قم، ۱۳۸۶)، صفحه چکیده.
- ↑ محمد علی جزایری، دروس اخلاق اسلامی، ص۲۳.
- ↑ محمد تقی مصباح یزدی، اخلاق در قرآن، ج۱، ص۱۹.
- ↑ احمدوند، فردین، مکارم اخلاق در صحیفه، ص۲۹.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۹، ص۲۷۴.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۳، ص۱۵۲.
- ↑ «و همگان به ریسمان خداوند بیاویزید و مپرا کنید و نعمت‌های خداوند را بر خود فرا یاد آورید که دشمنان (همدیگر) بودید و خداوند دل‌های شما را الفت داد و به نعمت او با هم برادر شدید» سوره آل عمران، آیه ۱۰۳.
- ↑ خامنه‌ای حسینی، سید علی، ۲۵/۹/۱۳۸۰.
- ↑ خامنه‌ای حسینی، سید علی، ۳/۴/۱۳۶۸؛ ۱۳/۱۱/۱۳۷۷.