استضعاف در فقه سیاسی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث استضعاف است. "استضعاف" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

استضعاف در قرآن - استضعاف در حدیث - استضعاف در فقه سیاسی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل استضعاف (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• استضعاف: ضعیف نگه‌داشتن و اجبار به فقر کردن، به زبونی کشیدن، طلب ضعف برای ضعیف، در مقابل استکبار. اصل آن "ضعف" در مقابل قوّت.
• ﴿وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً﴾.
• مستضعف در قرآن کریم به دو معنا آمده است:

1. مقهوران، ضعیفان و ناتوانان: ﴿إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَكَادُوا يَقْتُلُونَنِي﴾.
2. افراد کم‌خرد، تابع دیگران و ضعیف‌الرأی: ﴿إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلَا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا﴾.

• هر دو گروه مستضعف محسوب می‌شوند و ضعف آنان حاصل استکبار انسان‌های دیگر است.
• از آیه کریمه ﴿وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ﴾ چنین برداشت کرده‌اند که جهاد در راه خدا و در راه مستضعفان از جانب خداوند فریضه و واجب شده است.
• مؤمنان وارسته و پاک با همین تهییج و تحریک الهی برای بیرون‌آوردن مستضعفان از سیطره ظلم و استکبار قیام می‌کنند؛ زیرا طبع و فطرت انسانی به آنها حکم می‌کند که از کودکان، زنان و مردان ضعیف و منزلت و کرامت آنان دفاع کنند. این حکم فطری با غیرت و تعصب انسان مرتبط است و اسلام آن را تأیید و بر آن تأکید می‌کند.

منابع

1. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم