انیف بن جشم قضاعی
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
نسب او را - با اندکی اختلاف در اسامی برخی از اجداد او - چنین گفته‌اند: انیف بن جشم... بن عمرو بن الحاف بن قضاعه.
ابونعیم[۱]، ابن اثیر[۲]، ذهبی[۳]، ابن حجر[۴] و شامی[۵] براساس گفته ابن اسحاق، انیف را از حلفای بنوجَحجَبا برشمرده که در بدر شرکت داشت.
از قراین و بلکه تصریحات سیره‌نویسان بر می‌آید که افراد یاد شده اشتباه کرده‌اند و چنین شخصی نه از اصحاب رسول خدا(ص) است و نه از کسانی است که در جنگ بدر شرکت داشتند. آنچه ابن اسحاق و دیگران در فهرست اسامی شرکت کنندگان در بدر گفته‌اند. این است که از حلفای بنوجحجبا، شخصی به نام ابو عقیل بن عبدالله از تیره بنوانیف بن جشم در بدر شرکت داشته است[۶] و انیف، جد ششم ابوعقیل است که نسب او را چنین گفته‌اند: ابوعقیل بن عبدالله بن ثعلبة بن بَیحان بن عامر بن حارث بن مالک بن عامر بن انیف بن جشم[۷].
نام ابوعقیل نیز عبدالعزی بود که رسول خدا(ص) او را به «عبدالرحمان» تغییر داد [۸]. از جمله شواهد اینکه افراد دیگری از صحابه مانند طلحة بن براء بن عمیر[۹] و سهل بن رافع[۱۰] را برشمرده‌اند که با چند واسطه به انیف بن جشم با همان مشخصات نسب می‌برند. همچنین بکری[۱۱] تصریح کرده که محل اسکان تیره بنوانیف بن جشم در قبا بوده است. از جمله قراین دیگر اینکه درباره انیف گفته‌اند که هیچ روایتی ندارد[۱۲]، ولی ابن حبان[۱۳] نام ابوعقیل را در شمار اصحابی آورده که روایت دارند. گرچه روایت داشتن یا نداشتن در مورد دو نفر کاملاً طبیعی است، ولی در این مورد با توجه به نسب‌شناسی هر دو، چون انیف جد ششم ابوعقیل می‌تواند باشد، طبیعی است از او هیچ روایتی در دست نباشد.
شاید با توجه به این مطالب بوده که ابن عبدالبر در شمار صحابه، نامی از انیف نبرده است. بنابراین، با در نظر گرفتن مقام والای چند نفر یاد شده در این مباحث، امکان دارد نسخه‌ای که از سیره ابن اسحاق در دست آنان بوده، افتادگی داشته است. شاهد اینکه هر سه از ابو عقیل با همین نسب و مشخصات که ذکر شد نام برده‌اند که در جنگ بدر شرکت داشته است[۱۴].
ابوعقیل در جنگ حنین شرکت داشت و در سال دوازدهم در جنگ یمامه، هنگامی که مسلمانان می‌خواستند عقب‌نشینی کنند جنگ حنین را یادآور شد و آنان را به استقامت در برابر دشمن فراخواند و خود پس از رشادت‌های فراوان، در حالی که دستانش قطع شده بود، کشته شد[۱۵].[۱۶]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۳۴۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۷.
- ↑ ذهبی، ج۱، ص۳۳.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۸۸.
- ↑ شامی، ج۴، ص۹۲.
- ↑ ابن هشام، ج۲، ص۵۱۱؛ واقدی، ج۱، ص۱۶۱؛ موسی بن عقبه، ص۱۵۹؛ ابن سعد، ج۲، ص۴۷۳ و ۴۷۴؛ ابن ابی عاصم، ج۳، ص۴۰۴؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۲۵۴؛ خلیفة بن خیاط، ص۷۴؛ ابن حزم، ص۴۴۲؛ ابن سید الناس، ج۱، ص۳۶۲؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۱۴؛ ابن ماکولا، ج۷، ص۱۰۹.
- ↑ ابن حزم، ص۴۴۲؛ ابن هشام، ج۲، ص۳۴۷؛ ابن ماکولا، ج۷، ص۱۰۹.
- ↑ واقدی، ج۱، ص۱۶۱؛ ابن حبان، تاریخ الصحابه، ص۱۶۹؛ ابن اثیر، ج۶، ص۲۱۴.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۳۵۴.
- ↑ سمعانی، ج۱، ص۱۰۴.
- ↑ بکری، ج۱، ص۲۸.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۲۲۸.
- ↑ تاریخ الصحابه، ص۱۶۹.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۲۱۴؛ ذهبی، ج۱، ص۳۵۰ و ج۲، ص۱۸۸؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۵۷.
- ↑ ابن حبان، تاریخ الصحابه، ص۱۶۹.
- ↑ هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «انیف بن جشم قضاعی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۵۲.