مراد از عدالت اجتماعی چیست؟ (پرسش)
| مراد از عدالت اجتماعی چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی |
| مدخل اصلی | عدالت اجتماعی |
مراد از عدالت اجتماعی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث فقه سیاسی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید کاظم سیدباقری در کتاب «عدالت سیاسی در قرآن کریم» در این‌باره گفته است:
- «عدالت اجتماعی[۱] فراتر از عدالت سیاسی است، لذا ابتدا آن را بررسی می‌کنیم، زیرا با تحقق عدالت اجتماعی در جامعه، می‌توان از جلوه‌های متعدد آن از جمله سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی نیز سخن گفت. گاهی از این عدالت، به عدالت توزیعی[۲] تعبیر می‌شود که پخش و توزیع منصفانه مواهب و منافع و وظایف در میان مردم مد نظر است و مهم‌ترین ویژگی آن رعایت انصاف در سهم‌بری و برخورداری افراد است؛ حال آنکه عدالت تأدیبی یا کیفری[۳]به حفظ و حراست بی‌طرفانه از قانون و نظم اجتماعی می‌پردازد و مهم‌ترین ویژگی آن رعایت بی‌طرفی است. قانون و مجریان آن نباید تنها منافع و مصالح اشخاص خاص را مورد توجه ویژه قرار دهند، بلکه به مقتضای این عدالت همه باید در برابر قانون مساوی باشند[۴]؛ لذا گفته می‌شود در عدالت توزیعی یا عدالت اجتماعی، بیشترین توجه بر چگونگی توزیع منابع کمیاب جامعه یا در واقع تناسب میان داده‌های[۵] افراد و ستانده‌ها[۶] معطوف می‌شود[۷].
- عدالت اجتماعی، ارزشی است که با فراگیر شدن آن، جامعه، دارای زمینه‌هایی می‌گردد که افراد به حق خود می‌رسند و امور جامعه، به تناسب و تعادل در جای بایسته خویش، قرار می‌گیرد[۸]. از آنجا که در هسته مرکزی این تعریف، حق، احقاق آن و توزیع شایسته آن وجود دارد[۹]، لذا از آن به عدالت توزیعی[۱۰] تعبیر می‌شود، آن‌سان که برخی به آن عدالت ذاتی[۱۱] می‌گویند[۱۲]»[۱۳]
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع فقه سیاسی
پانویس
- ↑ Social Justice..
- ↑ Distributive Justice..
- ↑ Retributive Justice..
- ↑ ر.ک: احمد واعظی، نقد و بررسی نظریه‌های عدالت، ص۵۵-۵۷.
- ↑ Inputs..
- ↑ Outputs..
- ↑ پاشایی، فرهنگ اندیشه نو، ص۳-۵۴۲.
- ↑ برای عدالت اجتماعی، تعاریف گوناگونی وجود دارد؛ برای نمونه ر.ک: عبدالفتاح الصعیدی، الافصاح فی فقه اللغه، ج۱، باب سوم، ص۲۴۲؛ مرتضی مطهری، عدل الهی، ص۵۹ به بعد؛ جمیل صلیبا، فرهنگ فلسفی، ص۴۶۱. Bertrand Russel"Sceptical essays, p. ۱۵۴
- ↑ در ادامه به تفصیل، نوع پیوند میان عدالت و حق را بررسی خواهیم کرد.
- ↑ Distributive justice..
- ↑ Distributive justice..
- ↑ ر.ک: گلن تیندر، تفکر سیاسی، ص۵۷.
- ↑ سیدباقری، سید کاظم، عدالت سیاسی در قرآن کریم، ص ۴۶.