سوره نبأ در علوم قرآنی
مقدمه
خبر مهم و بزرگ قیامت که مردم درباره آن از هم سؤال می‌کنند، در آیات اول این سوره بیان شده است؛ به‌این سبب، سوره را «نبأ» نامیده‌اند. محور اساسی این سوره ضرورت و حتمیت قیامت و استدلال بر آن و وصف آن است. ابتدا از نظام متقن و استواری که بر این جهان حکم‌فرما است خبر می‌دهد؛ به طور مثال، برخی از نظام‌های طبیعت درباره شب، روز، کوه، گیاه، زمین و... را بیان می‌کند، و پس از آن تأکید می‌کند که روز قیامت واقع خواهد شد و وعده گاه انسان‌ها است.
ویژگی‌های سوره نبأ
- چهل آیه به عدد بصری و مکی، ۳۹ آیه به عدد مکتب‌های دیگر، ۱۷۳ یا ۱۷۴ کلمه و ۷۷۰، ۷۹۷ یا ۸۱۶ حرف دارد.
- در ترتیب نزول، هشتآدمین و در مصحف شریف هفتاد و هشتمین سوره است.
- پس از سوره معارج و پیش از سوره نازعات در مکه و پیش از هجرت نازل شد و هیچ آیه مدنی ندارد.
- از نظر کمّیّت از سوره‌های مفصّل و از نوع طوال آن و شامل بخشی از یک حزب قرآن است.
- گفته شده در این سوره نسخی واقع نشده است.
مهم‌ترین مطالب سوره نبأ
- خبر از برپایی قیامت و بیان نشانه‌های وقوع آن؛
- اشاره به حرکت زمین، مسئله زوجیّت، کرات آسمانی، پیدایی شب و روز، نزول باران، زنده شدن زمین و قوانین حاکم بر آنها؛
- اشاره به جایگاه ستمگران و پرهیزکاران[۱].[۲]
اسامی سوره نبأ
سوره نبأ اسامی دیگری نیز دارد:
- عمّ و عمّ یتسائلون: چون سوره نبأ با جمله ﴿عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ﴾[۳] آغاز شده، به عناوین فوق هم نامگذاری شده است.
- تساؤل: «تساؤل» از ماده «سؤال» به معنای پرسش کردن از یکدیگر است. پرسش مهم مردم از یکدیگر درباره معاد در آغاز این سوره ﴿عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ﴾[۴]، ﴿عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ﴾[۵] سبب نامگذاری سوره به «تساؤل» شده است.
- معصرات: «معصرات» جمع «معصر» به معنای ابرهای فشرده و پرباران است. واژه «معصرات» در آیه ۱۴ سوره نبأ به کار رفته است: ﴿وَأَنْزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجًا﴾[۶]. چون معصرات از نشانه‌های بزرگ قدرت الهی است و اسرار مهم و قابل تدبری در آن نهفته است، سوره نبأ به این عنوان نیز نام گرفته است[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن،جلد۲۰،صفحه ۱۵۸؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز،جلد۱،صفحه ۴۹۷؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)،جلد۱،صفحه ۱۹۳؛ جمعی از محققان،علوم القرآن عندالمفسرین،جلد۱،صفحه ۳۱۶؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن،صفحه ۵۸۹؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه،جلد۲۶،صفحه ۴و۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن،صفحه ۵۰۳؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن،جلد۱،صفحه ۱۹۶.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۱۰۹.
- ↑ «از همدیگر از چه می‌پرسند؟» سوره نبأ، آیه ۱.
- ↑ «از همدیگر از چه می‌پرسند؟» سوره نبأ، آیه ۱.
- ↑ «از آن خبر سترگ،» سوره نبأ، آیه ۲.
- ↑ «و از ابرهای فشرده آبی ریزان فرو فرستادیم» سوره نبأ، آیه ۱۴.
- ↑ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز،جلد۱،صفحه ۴۹۷؛ سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء،جلد۱،صفحه ۱۸۳؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، لاتقان فی علوم القرآن،جلد۱،صفحه ۱۹۶؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن،صفحه ۵۸۹؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه،جلد۲۶،صفحه ۴
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۸۰۹.