آیا مقام امامت اقتضای علم غیب دارد؟ (پرسش)
| آیا مقام امامت اقتضای علم غیب دارد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
آیا مقام امامت اقتضای علم غیب دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین رحیم لطیفی، در مقاله «علم غیب معصوم» در این‌باره گفته است:
«اهمیت و جایگاهی که قرآن و روایات برای پیشوای الهی و خلیفةالله قایل است، خود به خود علم غیب را برای چنین موجودی ثابت می‌کند؛ ﴿إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً﴾[۱] ﴿يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الأَرْضِ فَاحْكُم بَيْنَ النَّاسِ﴾[۲] ﴿وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لاَ يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ﴾[۳] لذا قرآن مجید وحی و تعلیم غیبی را لازمه کار پیشوایان الهی می‌داند: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ﴾[۴] پیش‌تر بیان شد که امام ادامه‌دهنده وظایف نبّی است و از شئونات و ویژگی‌های او جز دریافت وحی برخوردار است، پس مقام امامت همان مقام خلیفةاللهی است که خداوند به آدم(ع) با تعلیم اسماء داد؛ همان مقامی است که به داود(ع) داد تا میان مردم حکموت کند و همان مقامی است که به ظالمان تعلق نمی‌گیرد و چنین مقامی ملازم با علم برتر است وگرنه خلیفه نخواهد بود اینکه خداوند، آدم(ع) اولین بار تعلیم می‌دهد کشف از لزوم علم غیب برای خلیفه و امام می‌کند. در فرهنگ قرآنی و معرفی امام به اندازه تمام ابلاغ رسالت ارزش دارد[۵] و در پرتو امامت دین خاتم به کمال می‌رسد[۶] و چنین اهمیتی نیاز به علم غیب دارد.
علامه طباطبایی با بیان قرآنی و کلامی به اثبات عصمت و علم غیب برای انبیاء و ائمه(ع) پرداخته است.
﴿وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا﴾[۷]؛ نبوت، رسالت و امامت صرفاً یک لفظ نیستند، بلکه دارای معانی حقیقی و ابعاد واقعی‌اند، نه صرفاً اعتبار، هرجا قرآن لفظ امام را به کار برده در کنارش رسالت هدایت و یقین و به فرمان الهی بودن آمده است بنا براین امام هدایت گری است که فرمان ملکوتی خداوند او را همراهی می‌کند، امام بر حسب باطن ولایت بر اعمال مردمان است مردمان را به مطلوب می‌رساند نه اینکه صرفاً را نشان دهد. سبب موهبت امامت، صبر و رسیدن به مرتبه یقین است و کسانی که به یقین برسند جحیم را می‌بینند یعنی ملکوت بر ایشان کشف می‌شود. امام انسانی است که هرگز مرتکب ظلم نشده و نمی‌شود، هدایت یافته ای است که نیازمند هدایت دیگران نیست.
از این آیات که در پی معرفی اوصاف پیشوایان الهی است چند مطلب به دست می‌آید:
- امام از ناحیه خداوند و معصوم باشد.
- زمین هیچ گاه از وجود امام خالی نیست.
- اعمال بندگان ا زعلم امام مخفی نیست.
- امام باید به همه امور مورد نیاز دنیا و آخرت بندگان عالم باشد»[۸].[۹]
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آقای رنجبر (پژوهشگر وبگاه راسخون). |
|---|
|
آقای رنجبر، در مقاله «کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام» در این‌باره گفته است:
«این نکته لازم ذکر است که در هر جا که علم امام(ع) فضیلت نداشته باشد، امامت وی قابل اثبات نمی‌باشد؛ چون، لازم می‌آید که شخص امام(ع) در آن لحظه نسبت به آن مورد خاص علم کافی نداشته باشد؛ پس امام(ع) در آن مورد خاص، هیچ برتری بر دیگران ندارد تا بتواند امام(ع) و راهنمای آنها باشد؛ بنابراین لازمه قول به اینکه "هیچ زمانی خداوند هیچ امّتی را بدون امام(ع) نگذاشته است؛ و همیشه و در همه زمان‌ها، لحظه به لحظه و کمتر از آن متوجه آنهاست، و ایشان را به سوی راه راست هدایت می‌کند"؛ این است که بگوئیم: امام(ع) باید همیشه نسبت به همه چیز علم داشته باشد تا بتواند امام(ع) مردم باشد، و این چیزی جز فعلیت علم ایشان نمی‌باشد. اینجا فرض دیگری نیز قابل تصوّر است: علم به موضوعاتی که دارای احکامی متعلق به آن موضوعات باشد؛ زیرا، چنان چه علم فعلی به موضوعات آن وجود نداشته باشد، علم به احکام آن نیز فعلیت نخواهد داشت»[۱۰].
|
پرسش‌های وابسته
- آیا معصوم باید علم غیب داشته باشد؟ (پرسش)
- ضرورت عقلی علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)
- ضرورت شرعی علم به غیب معصوم چیست؟ (پرسش)
- آیا آگاهی از غیب شرطی از شروط نبوت است؟ (پرسش)
- آیا آگاهی از غیب شرطی از شروط امامت است؟ (پرسش)
- آیا آگاهی از غیب دلیلی از دلایل امامت است؟ (پرسش)
- آیا علم غیب معصوم لطفی از الطاف الهی است؟ (پرسش)
- اگر معصوم علم غیب دارد پس چه نیازی به وحی است؟ (پرسش)
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ «می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم»؛ سوره بقره، آیه۳۰.
- ↑ «ای داود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم پس میان مردم به درستی داوری کن»؛ سوره ص، آیه۲۶.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستمکاران نمی‌رسد»؛ سوره بقره، آیه۱۲۴.
- ↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند و به آنها انجام کارهای نیک (...) را وحی کردیم»؛ سوره انبیا، آیه۷۳.
- ↑ سوره مائده،آیه۶۷.
- ↑ سوره مائده،آیه۶۷.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم»؛ سوره بقره، آیه۱۲۴.
- ↑ علامه طباطبایی، المیزان ج۱، ص۲۷۵-۸۷۲.
- ↑ علم غیب معصوم، قسمت اول، شماره۴۶، خرداد۱۳۸۶.
- ↑ کنکاشی در کیفیت و سرچشمه‌های علم امام.