مقام مهدیین به چه معناست؟ (پرسش)
| مقام مهدیین به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مقام معصوم |
| مدخل اصلی | مقام معصوم |
مقام مهدیین به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط با بحث‌های مقام معصوم، مهدیین، مقام مهدیین، هدایت الهی و مقام هدایت الهی است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مقام معصوم مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- آیت‌الله سید علی حسینی میلانی در کتاب «با پیشوایان هدایتگر» در این‌باره گفته است:
«"المَهدِیُّونَ"؛ در اصول کافی بابی به عنوان "الأئمّة هم الهداة" وجود دارد که هم‌چنان که در عنوان آمده هدایت و هادویّت هرد و به این ذوات مقدّسه منحصر است، خداوند متعال می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ ۖ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ﴾؛ [۱] فقط تو بیم‌دهنده‌ای و برای هر گروهی هدایت‌گری است. و رسول خدا (ص) فرموده که هادی امّت، امام علی (ع) است.[۲] بنابراین، آیا می‌شود هادی، مهدی نباشد؟ یا غیر مهدی، هادی باشد؟ هر کدام از ائمه(ع) "مهدی" است، ولی هادی آنها کیست؟ هادی آنها خداوند متعال است، حال، باید فکر کنیم، کسی که هادی او خداوند متعال است چگونه است؟ امّا حضرت ولی عصر (ع) ملقّب شدند به "مهدی" به جهت این که در ایشان و کیفیّت هدایتشان خصوصیّاتی وجود دارد. شاید از مهم‌ترین آنها این باشد که به توسط ایشان وعدۀ خداوند در آیه مبارکه ﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ﴾[۳] وعدۀ رسول خدا (ص) که "یملأها قسطاً و عدلاً بعد ما ملئت ظلماً و جوراً"[۴] تحقّق پیدا خواهد کرد» [۵].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. آیت الله خاتمی؛ |
|---|
|
آیت الله سید احمد خاتمی در کتاب «در آستان امامان معصوم» در این‌باره گفته است:
«"مهدیین" دیگر ویژگی امامان معصوم(ع) در این فراز است. تردیدی نیست که این هدایت ویژه است، نه تنها هدایت تکوینی است که آن عام است و نه هدایت تشریعی عام که آن هم اختصاص نیست. این هدایت ویژه است حتّی در بین هدایت‌های ویژه هم پررنگ‌تر و از جلوه بیشتری برخوردار است. در این فراز، همه امامان معصوم(ع) با عنوان "مهدی" معرّفی شده‌اند آن چنان که امام حسین(ع) فرمود: "از ماست دوازده مهدی که امیرمؤمنان علی(ع) اوّلین آنان است و نهمین فرزند من که قیام به حق می‌کند آخرین است"[۶] لکن از لحاظ اسمی، هر امامی را لقب و نام خاصّی است و این لقب خاصّ امام دوازدهم حضرت حجة بن الحسن العسکری(ع) است»[۷].
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین ب‍ح‍ری‍ن‍ی؛ |
|---|
|
[[File:|100px|right|بندانگشتی|]]
|
- حجت الاسلام و المسلمین سید مجتبی ب‍ح‍ری‍ن‍ی در کتاب «جامعه در حرم» در این‌باره گفته است:
«"اَلرّاشِدُون المَهدِیُّونَ" پیشوایانی هستند راشد، راه یافته و به حق رسیده و هدایت شده. دو صفتی که ابتداء در اینجا ذکر شده راشد و مهدیّ است که اوّلی اسم فاعل است از رشد و دوّمی اسم مفعول است از هدایت. اوّلی ناظر به دارا بودن صفت رشد است و دومی بیان‌گر هدایت شدن آن‌هاست به هدایت ربّانی. سخنی که توجّه به آن در این جا مناسب به نظر می‌رسد این است که میان رشد و هدایت چه فرقی است؟ هر چند بعضی آن دو را مترادف دانسته‌اند، ولی براساس آنچه قبلا گفتیم که در لغت مترادف نداریم، ظاهراً این دو مادّه –رشد و هدایت- از جهت معنی با یکدیگر فرق دارد؛ یکی صفت فاعلی است و دیگری صفت مفعولی. از کلام ابوهلال عسکری، لغت دان کهن استفاده می‌شود که هدایت از جهتی اخصّ از رشد است؛ زیرا ارشاد به شیء را به معنای راه یابی، تبیین و روشن شدن معنی کرده، و هدایت را به معنای تمکّن از وصول دانسته. و از طرفی رشد اخصّ از هدایت است؛ زیرا ارشاد جز به آنچه محبوب است تعلّق نمی‌گیرد، ولی هدایت به محبوب و مکروه هر دو متوجّه می‌شود. مثل: فَاهدُوهم الی صراط الجحیم. و راشد کسی است که پذیرای طریق رشد شده است.[۸] ولی از کلام طریحی استفاده می‌شود که راشد به معنای هادی است. بنابراین باید اوّل مهدیّ شد هدایت یافت و بعد در مقام هادویّت و راشدّیت برآمد. گوید: ائمه (ع) راشدون یعنی هدایت کنندگان به طریق حق و راه صواب. و رشید از اسمای پروردگار است، و او کسی است که بندگان را به مصالحشان ارشاد و دلالت نموده است.[۹] با توجّه به آنچه فیروزآبادی در معنای رشد آورده می‌توان برای راشد معنای دقیق‌تری در نظر گرفت. گوید: الرشد الاستقامة علی طریق الحق مع تصلب فیه.[۱۰] و قهراً راشدین کسانی هستند که در طریق حق استقامت داشته و تصلّب و استحکامی در آن دارند. ابن‌اثیر حدیثی آورده: "علیکم بستتی و سنه الخلفاء الراشدین من بعدی".[۱۱] سپس گوید: "یرید بالراشدین ابابکر و عمر و عثمان و علیا و ان کان عاما فی کل من سار سیرتهم من الائمه(ع)".[۱۲] مقصود از راشدین ابوبکر و عمر و عثمان و امام علی (ع) می‌باشند گرچه حدیث عمومیّت دارد و همۀ آن ائمّه و پیشوایانی که سیرۀ این ائمه (ع) راشدین را داشته باشند شامل می‌شود. اگر چنین حدیثی از پیامبر اکرم(ص) صادر شده باشد، این جملۀ زیارت جامعه می‌تواند ناظر به آن بوده و شارح آن قرار گیرد. رسول خدا(ص) در این روایت نام نبرده است که خلفا و ائمّۀ راشدین پس از او کیانند که مردم مأمور به اقتدا به سیره و روش آنان هستند. در این جملۀ زیارت جامعه، دهمین وصیّ پیامبر اکرم (ص) می‌گوید: "اَشهد انکم الائمه الراشدون"، شما هستید ائمّه راشد، آن ائمّه راشدی که رسول خدا (ص) خلق را ارجاع به پیروی آنان داده است. امّا سخنی که ابن‌اثیر در شرح حدیث آورده، بر فرض از همۀ اشکالاتش صرف نظر کنیم، قابل پذیرفتن نیست؛ زیرا مورّخین آورده‌اند که وقتی عبدالرحمن بن عوف بعد از مرگ عمر در شورای شش نفری به امیرالمؤمنین (ع) پیشنهاد کرد که مردم با حضرتش بیعت کنند مشروط بر این که به کتاب خدا و سنّت پیامبر و سیرۀ شیخین عمل کند، حضرت نپذیرفت و فرمود: کتاب خدا و سنّت رسول خدا و اجتهاد و رأی خودم.[۱۳] از این جریان که نوع مورّخین خاصّه و عامّه آورده‌اند، استفاده می‌شود که اگر علی(ع) خلیفۀ راشد است ابوبکر و عمر خلیفۀ راشد نیستند و اگر آنان خلفای راشدین هستند علی(ع) خلیفۀ راشد نیست. قضاوت با خود شماست. بنابراین باید مقصود از خلفای راشدین جمعی باشند که سیره و روش هر کدام از آنان مورد رضا و امضای همۀ آنان باشد، و چنین جمعی جز این خاندان نیستند. مضاف بر این، آنچه در معنای رشد و راشد آوردیم به عنوان امام و پیشوا و ائمّه و پیشوایان، جز در این دودمان یافت نمی‌شود؛ اینانند پیشوایانی که بر طریق حق ثابت و پابرجا بوده و تصلّب و استحکام در آن دارند» [۱۴]. }}
| ۳. آقای حسینی؛ |
|---|
|
آقایسید مجتبی حسینی در کتاب «مقامات اولیاء» در این‌باره گفته است:
«"وَ أَشْهَدُ أَنَّكُمُ الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ الْمَهْدِيُّونَ الْمَعْصُومُونَ"[۱۵] القای روح: زائر در حوزه محال معرفة الله قرار می‌گیرد، شهادت می‌دهد که ائمه (ع)، به رشد رسیده، هدایت شده و معصوم هستند.
|
پرسش‌های وابسته
- مقام محمود به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام اهل حق به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام ابرار به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام نفس مطمئنه به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام محسنین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام فائزین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام موقنین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام مسلمین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام صادقین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام صابرین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام مقربین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام مکرمین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام عابدین به چه معناست؟ (پرسش)
- مقام مطیعین به چه معناست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ «تو، تنها بیم‌دهنده‌ای و هر گروهی رهنمونی دارد»؛ سوره رعد، آیه۷؛ ر.ک: جلد یکم، صفحۀ ۲۳۵ از همین کتاب.
- ↑ ر.ک: جلد یکم، صفحۀ ۲۳۵ از همین کتاب.
- ↑ «اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند»؛ سوره توبه (۹): آیه ۳۳.
- ↑ ر.ک: بحار الأنوار: ۵۱ / ۹.
- ↑ ر. ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر؛ ج۲، ص۲۸.
- ↑ " مِنَّا اثْنَا عَشَرَ مَهْدِيّاً، أَوَّلُهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَ آخِرُهُمُ التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِي، وَ هُوَ الْإِمَامُ الْقَائِمُ بِالْحَق "؛ تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۲۱۲.
- ↑ خاتمی سید احمد، در آستان امامان معصوم؛ ج۲، ص ۱۴۴.
- ↑ الفروق اللغویّه ۱۷۲.
- ↑ مجمع البحرین – رشد.
- ↑ «رشد استقامت بر طریق و راه حقّ است با صلابت و استحکام در آن» القاموس المحیط – رشد.
- ↑ بر شما باد پیروی نمودن از سنّت و روش من و راه و سیرۀ خلفای راشدین بعد از من.
- ↑ النهایة فی غریب الحدیث و الاثر ۲ / ۲۲۵ (رشد).
- ↑ الامام علی ۱ / ۲۷۲ (عبدالفتاح عبدالمقصود).
- ↑ ر. ک. ب‍ح‍ری‍ن‍ی، سید مجتبی، جامعه در حرم؛ ص:۲۷۹.
- ↑ «و شهادت می‌دهم که شما امامان، كمال بخشیده، هدایت شده، معصومید».
- ↑ پرسش از ساز و کار، به مقام ثبوت دلالت دارد و پرسش از دلیل عصمت معصومین، به مقام اثبات مرتبط است؛ در واقع مقام ثبوت ناظر به علل و مقام اثبات ناظر به ادله است.
- ↑ سوره مزمل، آیه ۵.
- ↑ سوره مزمل، آیه ۶.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۲۴.
- ↑ البته آنچه در جبر پیش می‌آید، دیگر گناه نیست.
- ↑ سوره زلزله، آیه ۷.
- ↑ سوره مدثر، آیه ۳۸.
- ↑ سوره طه، آیه ۳۹.
- ↑ بحارالانوار، ج ۳۶، ص ۲۳۲.
- ↑ البته مصونیت از خطا و اشتباه که درجات آن در انبيا (ع) متفاوت است و بیشتر به جنبه علم و عنایت الهی مربوط می‌شود.
- ↑ سوره غافر، آیه ۵۵.
- ↑ سوره فتح، آیات ۲-۱.
- ↑ سوره غافر، آیه ۵۵.
- ↑ مصباح کفعمى، ص ۲۰.
- ↑ امالی طوسی، ص ۲۹۹.
- ↑ امالی صدوق، ص ۴۰۰.
- ↑ سوره فتح، آیه ۲.
- ↑ حسینی، سید مجتبی، مقامات اولیاء؛ ج۱ ص: ۲۹۱ تا ۲۹۷.