اوس بن شرحبیل
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
او از قبیله بنی مجمع است[۱]. مجمع بطنی از جعفی و از قبایل قحطانی است. نسب بنی مجمع چنین است: بنومجمع بن مالک بن کعب بن مالک بن کعب بن سعد بن عوف بن جعفی که جعفی همان سلمة بن زید است [۲].
از تاریخ و نحوه اسلام آوردن او اطلاعی در دست نیست. ابن سعد[۳] مطالب مربوط به اوس بن شرحبیل را در شرح حال شرحبیل بن اوس آورده و از او در شمار صحابه ساکن شام نام برده است. بغوی گوید: نام صحیح وی، شرحبیل بن اوس است. مقدسی نیز در نقل حدیث اوس بن شرحبیل، احتمال داده است که اوس بن شرحبیل، همان شرحبیل بن اوس باشد[۴].
ابوبکر بن عیسی در کتاب تاریخ حمصیین، شرحبیل بن اوس و اوس بن شرحبیل را دو نفر دانسته و گفته است: هر دو از صحابه بودند و در حمص منزل داشتند [۵]. استدلال بر دو نفر بودن اوس و شرحبیل چنین است که اولاً، اوس بن شرحبیل از بنی مجمع، اما شرحبیل بن اوس از کنده است؛ ثانیاً، روایتی را که به اوس بن شرحبیل از رسول خدا(ص) نسبت می‌دهند، درباره عقاب و قبح همراهی و کمک به ظالم است[۶]، اما در شرح حال شرحبیل بن اوس، روایت او را چنین نقل کرده‌اند که رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس تا سه مرتبه شراب نوشید، او را حد بزنید و دفعه چهارم وی را بکشید»[۷].
با توجه به اینکه هر دو را حمصی و از ساکنان شام گفته‌اند، و هر دو روایت از طریق نِمران بن مَحمَر نقل شده، ممکن است هر دو اسم یک نفر بوده و شرحبیل بن اوس به اوس بن شرحبیل قلب شده باشد. بدین دلیل، برخی نیز که برای اوس بن شرحبیل شرح حال آورده‌اند، احتمال داده‌اند همان شرحبیل بن اوس باشد، یا اینکه یکی را به دیگری ارجاع داده‌اند[۸]. اما ابن حجر[۹] با توجه به انتساب دو روایت گوناگون به هر یک، ترجیح داده است آنان را دو نفر بداند. البته ممکن است در واقع نام او شرحبیل بن اوس بن شرحبیل کندی باشد که شرحبیل از اول نام او حذف و منشأ اختلاف در نام او شده است، چنان که ابن حمزه نام او را شرحبیل بن اوس بن شرحبیل آورده و گفته است: حدیث او درباره شرب خمر منسوخ شده است[۱۰].[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ ابن ابی عاصم، ج۵، ص۲۹۵؛ طبرانی، ج۱، ص۲۲۷.
- ↑ کحاله، ج۳، ص۱۰۴۱.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۳۰۰.
- ↑ ابن حجر، تعجیل، ص۱۷۶؛ متقی هندی، ج۶، ص۸۵.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۰۲.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۳۱۰؛ طبرانی، ج۱، ص۲۲۷؛ هیثمی، ج۴، ص۲۰۵.
- ↑ طبرانی، ج۱، ص۲۲۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۲۶۵.
- ↑ ابن حجر، تعجیل، ص۴۳ و ۱۷۶.
- ↑ الاصابه، ج۳، ص۳۶۵.
- ↑ ابن حمزه، ص۱۹۴.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «اوس بن شرحبیل»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۶۸.