ایلاء در فقه اسلامی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث ایلاء است. ایلاء از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ایلاء در قرآن - ایلاء در معارف و سیره رضوی - ایلاء در فقه اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

ایلاء عبارت است از سوگند یاد کردن شوهر بر ترک آمیزش در قُبُل با همسر دائمی خود برای همیشه یا بیشتر از چهار ماه به قصد زیان رساندن به او. و در فقه بابی مستقل است؛ هر چند از آن در بابهای نکاح، یمین و کفّارات نیز به مناسبت سخن گفته‌‏اند.

ارکان

1. صیغه: ایلاء با هر لفظ صریح در مضمون ایلاء تحقق می‏‌یابد. در تحقّق آن با الفاظ کنایی اختلاف است. ایلاء به هر زبانی، هرچند غیر عربی محقّق می‏‌گردد. قسم باید به یکی از نام‌های خداوند، و انگیزه ایلاء کننده باید زیان رساندن به همسر خویش باشد، و چنانچه به مصلحت زن باشد، حکم ایلاء را ندارد، بلکه حکم قسم بر آن مترتّب می‏‌گردد. ایلاء با قسم بر ترک آمیزش، به کمتر از چهار ماه منعقد نمی‏‌شود. در اینکه ایلاء مشروط، صحیح است یا باطل، اختلاف است.
2. ایلاء کننده و ایلاء شونده: ایلاء کننده باید بالغ، عاقل و مختار باشد. و از روی قصد ایلاء کند. در ایلاء شونده، زوجه بودن، تحقق عمل آمیزش و بنابر قول مشهور دائمی بودن زوجیّت ـ مقابل موقّت ـ شرط است.

احکام کلّی

پس از وقوع ایلاء، چنانچه زن نزد حاکم شرع شکایت بَرَد، حاکم، نخست مرد را چهار ماه مهلت می‌‏دهد تا رجوع کند و بعد از آمیزش، کفّاره دهد. به قول مشهور، این مدّت ـ که مدّت تربّص نام دارد ـ از هنگام شکایت زن نزد حاکم محاسبه می‏‌شود، نه از زمان ایلاء. مدّت تربّص، حقّ شوهر است و زن در آن مدّت، استحقاق درخواست رجوع ندارد.

پس از سپری شدن مدّت یاد شده، چنانچه مرد رجوع نکند، حاکم او را به طلاق یا رجوع وادار می‏‌کند، و در صورت استنکاف زندانی می‏‌شود و در خوردن و آشامیدن بر او سخت گرفته می‏‌شود تا یکی از دو کار را بپذیرد. رجوع شخص قادر بر آمیزش، به دخول در فرج به مقدار ختنه‌گاه، و رجوع ناتوان از آمیزش به علّت وجود مانعی، به اظهار زبانی قصد رجوع است

منابع

1. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت