آزار در اخلاق اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آزار است. آزار از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آزار در قرآن - آزار در فقه اسلامی - آزار در جامعه‌شناسی اسلامی - نفی آزار در معارف و سیره نبوی - آزار در اخلاق اسلامی - پرسش مرتبط نداردنکوهش همسایه آزاری
همسایه آزاری در دین مقدس اسلام به شدت نکوهش شده است. همسایه آزاران در کلام رسول خدا (ص) و امامان اهل‌بیت(ع) نه تنها گناهکار، بلکه خارج از زمره اسلامیان و اهل ایمان شمرده شده‌اند. آنچه پیش از نقل احادیث نکوهنده لازم است بدانیم، اینکه منظور از همسایه‌آزار تنها کسی نیست که برای همسایه خود زحمت و دردسر فراهم و با رفتار و گفتار خود او را آزرده می‌کند. این عنوان کسانی را هم که از قیام به وظایف همسایگی کوتاهی می‌کنند و در ادای حقوق همسایگان نمی‌کوشند، شامل می‌شود. کسی که از حال همسایه خود بی‌خبر است و به ادای حقوقش بی‌توجهی می‌کند، به همسایه خود ستم کرده است و از نظر دینی همسایه‌آزار شمرده می‌شود، اگر چه رفتار او از نظر عرف ستم نامیده نشود و مردم به او همسایه آزار نگویند؛ بنابراین هر نکوهش و تهدیدی در شرع مبین، همسایه‌آزاران را هدف قرار دهد به او نیز اصابت می‌کند. اکنون اندکی از نکوهش‌های همسایه‌آزاری را می‌آوریم و باقیمانده را در فصول بعدی به تناسب مباحث نقل می‌کنیم.
رسول خدا (ص) می‌فرماید: "کسی که حق همسایه‌اش را ضایع می‌کند از ما نیست"[۱].
در روایتی است که فاطمه زهرا (س) از مشکلات زندگی به رسول خدا (ص) شکایت آورد، حضرت جزوه‌ای به او داد و فرمود: نوشته‌های آن را یاد بگیر. در آن جزوه از جمله نوشته بود: "در زمره مؤمنین نیست کسی که همسایه‌اش از شر او ایمن نیست"[۲].
امام صادق (ع) می‌فرماید: "از رحمت خدا دور است کسی که همسایه‌اش را بیازارد"[۳]. و می‌فرماید: "آیا از اینکه همسایه حق شما را مراعات کند و شما حق او را مراعات نکنید، خجالت نمی‌کشید؟!"[۴].
همسایه‌آزاران در زبان معصومان شَرور و لئیم‌اند. رسول خدا (ص) فرمود: "از مردم شرور است کسی که همسایه‌اش از شرّ او ایمن نیست"[۵]. و امیرالمؤمنین (ع) فرمود: "بد همسایگی و بدی به نیکان از بزرگ‌ترین پستی‌هاست"[۶].
و به همین دلیل است که به گزارش رسول خدا (ص)، خداوند متعال بدهمسایگی را دوست ندارد[۷]. رسول خدا (ص) در غزوه تبوک فرمود: کسی که همسایه‌اش را آزار داده با ما همراهی نکند[۸]. و می‌فرماید: "هرکس همسایه‌اش را بیازارد مرا آزرده است"[۹][۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ «مَنْ ضَيَّعَ حَقَّ جَارِهِ فَلَيْسَ مِنَّا» صدوق، امالی، ص۵۱۴.
- ↑ «لَيْسَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ مَنْ لَمْ يَأْمَنْ جَارُهُ بَوَائِقَهُ»؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۱، ص۶۶۷.
- ↑ «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ آذَى جَارَهُ»؛ محمد بن حسن حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۶، ص۲۸۰.
- ↑ «أَمَا يَسْتَحْيِي الرَّجُلُ مِنْكُمْ أَنْ يَعْرِفَ جَارُهُ حَقَّهُ، وَ لَا يَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ»؛ محمد بن یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۶۳۵.
- ↑ «مِنْ شِرَارِ النَّاسِ مَنْ لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ»؛ میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۷۷.
- ↑ «سُوءُ الْجِوَارِ وَ الْإِسَاءَةُ إِلَى الْأَبْرَارِ مِنْ أَعْظَمِ اللُّؤْمِ»؛ علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم والمواعظ، ص۲۸۶.
- ↑ سیوطی، الدر المنثور، ج۴، ص۱۲۳.
- ↑ میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۳.
- ↑ «مَنْ آذَى جَارَهُ فَقَدْ آذَانِي»؛ میرزا حسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۴.
- ↑ تهرانی، مجتبی، اخلاق الاهی، ج۱۴، ص ۴۹۷.