آیا دادن زکات در نماز با عبادت منافات دارد؟ (پرسش)

آیا دادن زکات در نماز با عبادت منافات دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ آیه ولایت
مدخل اصلی	آیه ولایت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا دادن زکات در نماز با عبادت منافات دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث آیه ولایت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی آیه ولایت مراجعه شود.

پاسخ نخست

علی ربانی گلپایگانی

حجت الاسلام و المسلمین ربانی گلپایگانی در کتاب «براهین و نصوص امامت» در این‌باره گفته‌‌اند:

«دادن زکات در حال رکوع که در آیه ولایت آمده است از دو جهت قابل بررسی است: یکی از این جهت که مؤمنانی را که اهل ولایت‌اند از دیگر مؤمنان باز می‌شناساند. از این نظر، نه بر مدح و فضیلت دلالت می‌کند و نه بر نکوهش و نقصان، و دیگر از این جهت که چنین مؤمنانی، دارای فضیلت و برتری‌اند به گونه‌ای که شایستگی برخورداری از مقام ولایت را دارند. طبعاً فعل آنان یعنی زکات در حال نماز هم به گونه‌ای بوده است که با فضل و شایستگی آنان ناسازگار نبوده است.

بر این اساس، باید این کار به گونه‌ای انجام گرفته باشد که با حضور قلب و توجه کامل به عبادت منافات نداشته باشد. چنین امری عقلاً محال نیست و تنها به ظرفیت بالای روح و احاطه وجودی انسان بستگی دارد که امیرالمؤمنین (ع) از عالی‌ترین مصادیق آن بوده است.

از آنچه گفته شد پاسخ اشکال دیگری که ابن‌کثیر مطرح کرده است نیز روشن شد وی گفته است: «اگر جمله ﴿وَهُمْ رَاكِعُونَ﴾ حال از فاعل ﴿يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ﴾ باشد، بر این معنا دلالت خواهد کرد که دادن زکات در حال رکوع بر دادن زکات در غیر حال رکوع برتری دارد، زیرا عمل مزبور مورد مدح واقع شده است، در حالی که هیچ یک از علمای اسلامی چنین نظری ندارند”.

پاسخ این است که ممدوح بودن پرداخت زکات در حال رکوع نه بدان علت است که این وقت یا حالت دارای خصوصیت و موضوعیت است، بلکه ممدوح بودن آن بدان سبب است که افراد دارای مقام ولایت، طبعاً عملشان در هر شرایطی، وجه معقول و مشروعی دارد، چنان‌که طبق روایات شأن نزول، در آن زمان که امیرالمؤمنین (ع) به انجام چنین کاری اقدام کرد، هیچ‌کس به سائل کمک نکرد، و او می‌خواست با یأس و دل‌آزردگی، مسجد را ترک کند. در چنین شرایطی، امام علی (ع) در عین اینکه به نماز خود توجه کامل داشت و با اخلاص در حال انجام نماز بود، عمل عبادی دیگری را نیز با آن همراه ساخت و انگشتری خود را به فقیر داد».