ایوب بن راشد بزاز کوفی
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
آشنایی اجمالی
ایوب بن راشد[۱]، در سند دو روایت تفسیر کنز الدقائق یاد شده است؛ برای نمونه:
«مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ: مَانِعُ اَلزَّكَاةِ يُطَوَّقُ بِحَيَّةٍ قَرْعَاءَ تَأْكُلُ دِمَاغَهُ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ ﴿سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ﴾[۲]»[۳].[۴]
شرح حال راوی
در کتاب‌های رجالی قدما از راوی مذکور نام برده نشده و تنها شیخ طوسی در کتاب رجالی خود از وی با عنوان أیوب بن راشد البزاز الکوفی[۵] در اصحاب امام صادق(ع) اسم برده است[۶] که از این عبارت فهمیده می‌شود وی از اهل کوفه و پارچه فروش بوده است.
ابن حجر: "أيوب بن راشد البزار الكوفي، ذكره الطوسي في رجال الشيعة وقال: روى عن جعفر الصادق، روى عنه سالم بن أسباط"[۷].
افزون بر این، در اسناد بعضی روایات کتاب‌های اربعه و جز آنها نیز ذکر شده[۸] که مضامین روایاتش پاره‌ای فقهی و بخشی غیر فقهی‌اند.[۹]
طبقه راوی
تاریخ ولادت و وفات ایوب بن راشد مشخص نیست؛ ولی – چنانکه گذشت - شیخ طوسی از ایشان در اصحاب امام صادق(ع) نام برده[۱۰] و به قرینه روایت صفوان بن یحیی[۱۱] از ایشان[۱۲] می‌‌توان استظهار کرد که ایوب بن راشد دوره امام کاظم(ع) را نیز ادراک کرده است؛ زیرا صفوان بن یحیی در زمان امام صادق(ع) زنده نبوده است[۱۳]، بنابراین راویانی را هم که در دوران حیات امام صادق(ع) از دنیا رفته‌اند، ندیده است. مؤید دیگر، این است که در شماری از اسناد ایوب بن راشد با واسطه از امام صادق(ع) روایت کرده است.
آیت‌الله بروجردی از ایوب بن راشد در طبقه پنجم راویان نام برده است[۱۴].[۱۵]
استادان و شاگردان راوی
ایوب بن راشد در اسناد روایات، از میسر بیاع الزطی[۱۶] و ابو البلاد[۱۷] روایت کرده که استادان حدیثی وی به شمار می‌آیند و کسانی همچون صفوان بن یحیی، علی بن عقبة بن خالد، منصور بن حازم البجلی، اسباط بن سالم و سعید بن جناح[۱۸] از وی روایت کرده‌اند که از شاگردان حدیثی ایوب بن راشد به شمار می‌روند.[۱۹]
مذهب راوی
دلیل قاطعی بر مذهب راوی وجود ندارد و ذکر نام وی در رجال الطوسی نمی‌تواند دلیل بر امامی بودنش باشد، چنان که بعضی از رجالیان چنین عقیده دارند[۲۰]؛ زیرا موضوع رجال الطوسی اعم از راویان امامی و غیر امامی است؛ ولی از بعضی روایات می‌‌توان امامی بودنش را استظهار کرد: برای نمونه:
«مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُيَسِّرٍ بَيَّاعِ اَلزُّطِّيِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِنَّا نَشْتَرِي اَلْمَتَاعَ بِنَظِرَةٍ فَيَجِيءُ اَلرَّجُلُ فَيَقُولُ بِكَمْ تُقَوَّمُ عَلَيْكَ فَأَقُولُ بِكَذَا وَ كَذَا فَأَبِيعُهُ بِرِبْحٍ فَقَالَ إِذَا بِعْتَهُ مُرَابَحَةً كَانَ لَهُ مِنَ اَلنَّظِرَةِ مِثْلُ مَا لَكَ قَالَ فَاسْتَرْجَعْتُ فَقُلْتُ هَلَكْنَا فَقَالَ مِمَّا فَقُلْتُ لِأَنَّ مَا فِي اَلْأَرْضِ ثَوْبٌ إِلاَّ أَبِيعُهُ مُرَابَحَةً فَيُشْتَرَى مِنِّي وَ لَوْ وَضَعْتُ مِنْ رَأْسِ اَلْمَالِ حَتَّى أَقُولَ بِكَذَا وَ كَذَا فَلَمَّا رَأَى مَا شَقَّ عَلَيَّ قَالَ أَ فَلاَ أَفْتَحُ لَكَ بَاباً يَكُونُ لَكَ فِيهِ فَرَجٌ قُلْ قَدْ قَامَ عَلَيَّ بِكَذَا وَ كَذَا وَ أَبِيعُكَهُ بِزِيَادَةِ كَذَا وَ كَذَا وَ لاَ تَقُلْ بِرِبْحٍ»[۲۱].[۲۲]
جایگاه حدیثی راوی
ایوب بن راشد از راویان مُهمل به شمار می‌آید؛ زیرا شیخ طوسی تنها به یاد کرد وی در اصحاب امام صادق(ع) بسنده کرده و به جرح و تعدیل وی نپرداخته و در دیگر کتاب‌های رجالی هم به پیروی از شیخ طوسی او را از اصحاب امام صادق(ع) نام برده‌اند.
بعضی از محققان چنین نوشته‌اند: "محدث إمامي مجهول الحال، وقيل: مهمل روى عنه سالم بن أسباط، وصفوان بن يحيى، وعلي بن عقبة وغيرهم"[۲۳].
در بعضی اسناد، صفوان بن یحیی که از اصحاب اجماع است، از ایوب بن راشد روایت کرده[۲۴] که بر حُسن حال وی دلالت دارد.[۲۵]
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال الطوسی، ص۱۶۳، ش۱۸۶۰؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۱۵۹، ش۱۱۹۱؛ خاتمة المستدرک، ج۷، ص۱۷۷، ش۲۴۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۱۶۶، ش۱۶۰۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۱۲، ش۸۳۲؛ نقد الرجال، ج۱، ص۲۵۶، ش۶۳۹؛ مجمع الرجال، ج۱، ص۲۴۶؛ أعیان الشیعه، ج۳، ص۵۲۴؛ منهج المقال، ج۲، ص۴۰۶، ش۶۹۹. ب. منابع سنّی: لسان المیزان، ج۱، ص۴۸۰، ش۱۴۷۸.
- ↑ به زودی در رستخیز آنچه تنگ‌چشمی کرده‌اند چون طوقی گردنگیرشان می‌گردد؛ سوره آل عمران، آیه ۱۸۰.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۳، ص۲۷۶ به گزارش از الکافی، ج۳، ص۵۰۵، ح۱۶.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 394.
- ↑ سمعانی: البزاز: بفتح الباء المنقوطة بواحدة و الزایین المعجمتین بینهما ألف، هذه اللفظة تقال لمن یبیع البز و هو الثیاب و اشتهر جماعة بها من المتقدمین و المتأخرین. (الأنساب (سمعانی)، ج۱، ص۳۳۸).
- ↑ ر.ک: رجال الطوسی، ص۱۶۳، ش۱۸۶۰.
- ↑ لسان المیزان، ج۱، ص۴۸۰، ش۱۴۷۸.
- ↑ ر.ک: الکافی، ج۱، ص۶۹، (ح ۴)، ج۳، ص۵۰۵، (ح۱۶)، ج۵، ص۱۹۸، (ح۷)، ج۶، ص۴۱۵، (ح۲)؛ کمال الدین، ص۵۲۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 394-395.
- ↑ رجال الطوسی، ص۱۶۳، ش۱۸۶۰.
- ↑ ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۹۷، ش۵۲۴.
- ↑ ر.ک: الکافی، ج۵، ص۱۹۸، ح۷.
- ↑ ر.ک: رجال النجاشی، ص۱۹۷، ش۵۲۴.
- ↑ ر.ک: طبقات رجال الکافی، ص۷۵.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 395-396.
- ↑ ر.ک: الکافی، ج۵، ص۱۹۸، ح۷.
- ↑ الکافی، ج۶، ص۴۱۵، ح۲.
- ↑ ر.ک: الکافی، ج۵، ص۱۹۸، (ح۷)، ج۱، ص۶۹، (ح ۴)، ج۶، ص۴۱۵، (ح ۲)؛ الامالی (طوسی)، ص۶۹۴، ح۱۴۷۶؛ قصص الانبیاء (راوندی)، ص۹۰، ح۸۴.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 396.
- ↑ ر.ک: تنقیح المقال، ج۱۱، ص۳۶۵، ش۲۸۲۰.
- ↑ الکافی، ج۵، ص۱۹۹.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 396-397.
- ↑ الفائق، ج۱، ص۲۰۳.
- ↑ الکافی، ج۵، ص۱۹۸، ح۷: «محمد بن یحیی عن محمد بن الحسین عن صفوان عن أیوب بن راشد عن میسر بیاع الزطی قال: قلت لأبی عبدالله(ع): أنا نشتری المتاع بنظرة فیجیء الرجل فیقول بکم تقوم علیک...».
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 397-398.