ابراهیم بن علی جعفری
ابراهیم بن علی جعفری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابراهیم بن علی جعفری در تراجم و رجال - ابراهیم بن علی جعفری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
از راویان امام رضا (ع) منابع رجالی نام کامل او را ابراهیم بن علی بن عبدالله بن جعفر طیار بن ابی‌طالب[۱] و برخی ابن ابی‌الکرام جعفری ثبت کرده‌اند[۲]. تنها اطلاعی که در منابع رجالی متقدم از او در دست است، داده شیخ طوسی است که وی از اصحاب امام رضا (ع) است. وی همچنین آورده است که مادر علی بن عبدالله، یعنی مادر بزرگ ابراهیم، زینب دختر امام علی (ع) از فاطمه (س) بود[۳]. دیگر منابع رجالی متقدم از او نام نبرده‌اند. روایتی از او نیز در منابع روایی دیده نمی‌شود. برخی رجالیون متأخر وی را امامی و مجهول‌الحال معرفی کرده‌اند[۴]. عده‌ای بر این باورند که در سلسله نسب وی افتادگی وجود دارد، چرا که بعید است بین ابراهیم از اصحاب امام رضا (ع) و جعفر بن ابی‌طالب از اصحاب امام علی (ع)، تنها دو واسطه وجود داشته باشد. در حالی که سلسله نسب علی بن عبدالله محمد، که هم‌عصر وی بود و در زمان مأمون کشته شد، تا جعفر بن ابی‌طالب تعداد بیشتری از افراد را شامل شده است[۵].
برخی از رجالیون متأخر او را همان ابراهیم بن ابی‌الکرام دانسته‌اند[۶] که نجاشی او را در زمره اصحاب امام رضا (ع) آورده است[۷]. دیگران نیز به پیروی از آنها به اتحاد این دو نظر داده‌اند[۸]، چنان که عمر رضا کحاله ذیل ابراهیم بن علی به صورت قطعی می‌نویسد: معروف به ابن ابی‌الکرام جعفری، فقیه اخباری[۹]. اما با این حال، برخی دیگر اتحاد این دو را منتفی دانسته‌اند[۱۰]. سید محسن امین، در باب اتحاد ابی‌الکرام با علی بن عبدالله، در یک جمع‌بندی می‌نویسد: صاحب مجمع الرجال بر اتحاد آنها جازم بود و جهت آن هم وجوه اشتراکی است که میان آن دو وجود دارد: اشتراک در روایت از امام رضا (ع)، وصف به جعفری، اتحاد پدران و وقوع علی به جای ابی‌الکرام. سپس ادامه می‌دهد که واقعیت آن است که نام ابی‌الکرام «محمد» بود مگر نام پدرش علی ابی‌الکرام باشد، جز اینکه گفته شود نام «محمد» از قلم شیخ افتاده و در اصل ابراهیم بن محمد ابی‌الکرام، علی بن عبدالله باشد، هر چند دو تن بودن آنان ناممکن نیست[۱۱]، چنان که برخی از شواهد آن را تأیید می‌کنند. ظاهراً گفته برخی که ابراهیم بن علی بن عبدالله بن جعفر را عموی ابن ابی‌الکرام دانسته‌اند[۱۲]، شنیدنی باشد، اما در عین حال داوری قاطعانه آسان نیست.[۱۳][۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ رجال الطوسی، ص۳۵۲.
- ↑ أعیان الشیعة، ج۲، ص۲۵۹؛ معجم المؤلفین، ج۱، ص۶۶.
- ↑ رجال الطوسی، ص۳۵۲؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۸؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۷۴.
- ↑ تنقیح المقال، ج۴، ص۲۰۹.
- ↑ قاموس الرجال، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ نقد الرجال، ج۱، ص۵۲-۵۳؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۸؛ وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۲۹۸.
- ↑ رجال النجاشی، ص۲۱.
- ↑ منهج المقال، ج۱، ص۲۵۸، ۳۲۵؛ منتهی المقال، ج۱، ص۱۸۴؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۷۲.
- ↑ معجم المؤلفین، ج۱، ص۶۶.
- ↑ تنقیح المقال، ج۴، ص۲۰۹.
- ↑ أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۸۴.
- ↑ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۰۸-۱۰۹.
- ↑ منابع: أعیان الشیعة، سید محسن بن عبدالکریم امین عاملی (۱۳۷۱ق)، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف، بی تا، تنقیح المقال فی علم الرجال، عبد الله بن محمد حسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، تحقیق: محیی الدین مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت لیلا لإحیاء التراث، اول، ۱۴۲۳ق، جامع الرواة و إزاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی (۱۱۰۱ق)، قم، مکتبة المحمدی، بی تا؛ رجال الطوسی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، سوم، ۱۴۱۵ق؛ رجال النجاشی، احمد بن علی معروف به نجاشی (۴۵۰ق)، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، پنجم، ۱۴۱۶ق، طرائف المقال فی معرفة طبقات الرجال، سید علی اصغر بن محمد شفیع بروجردی (۱۳۱۳ق)، تحقیق: سید مهادی رجایی، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول، ۱۴۱۰ق؛ قاموس الرجال، محمد تقی بن کاظم معروف به علامه تستری (۱۴۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الإسلامی، قم، دوم، ۱۴۱۰ق؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، علی بن محمد نمازی شاهرودی (۱۴۰۵ق)، تهران، شفق - حیدری، اول، ۱۴۱۲ق؛ معجم المؤلفین، عمر بن رضا کحاله (۱۴۰۸ق)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۸۷ق؛ منتهی المقال فی أحوال الرجال، محمد بن اسماعیل حائری مازندرانی (۱۲۱۶ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیها لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۶ق؛ منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، محمد بن علی استر آبادی (۱۰۲۸ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت لا لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۲۲ق؛ نقد الرجال، سید مصطفی بن حسین حسینی تفرشی (۱۰۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت ل لإحباء التراث، قم، اول، ۱۴۱۸ق؛ وسائل الشیعة (تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة)، محمد بن حسن معروف به حر عاملی (۱۱۰۴ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت علیا لإحیاء التراث، قم، دوم، ۱۴۱۴ق.
- ↑ اخلاقی، معصومه، مقاله «ابراهیم بن علی جعفری»، دانشنامه امام رضا ص ۲۱.