ابوموسی غافقی
ابوموسی غافقی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوموسی غافقی در تراجم و رجال - ابوموسی غافقی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
نام وی مالک فرزند عبادة بن کناد[۱] و به نقلی فرزند عبدالله، مشهور[۲] به ابوموسی غافقی است، که ابن ابی عاصم[۳] وی را عبدالله بن مالک نامیده است. او از محمدی، شاخه‌ای از قیافه تیره‌ای از غافق[۴] از قبیله ازد یمن[۵]، حلیف حمزة بن عبد المطلب[۶] و به نقلی حلیف بنوعبدالدار[۷] است. از خوردن پیامبر خدا a در حال جنابت خبر می‌داد که عمر او را کشان کشان نزد حضرت برد و از وی شکایت کرد. رسول خدا a با تأیید سخن مالک افزود: پس از وضو گرفتن میخورم و می‌آشامم، اما نماز نمی‌خوانم و روزه نمی‌گیرم[۸]. او از صحابیانی بود که پس از رحلت رسول خدا a در مصر مستقر شد[۹]. هنگامی که عقبة بن عامر جهنی کرسی حدیث دایر کرد، وی را حافظ[۱۰] یا هالک وصف کرد و گفت: آخرین سفارش رسول خدا a به مادر حجة الوداع، ارجاع مردم به قرآن بود. رسول خدا a فرمود: "آنچه را از من حفظ کرده‌اید، نقل کنید و آتش، جایگاه راویان دروغین است"[۱۱]. بنابراین روایت، وی در حجة الوداع حضور داشته است. او درباره گریز صحابه در غزوه حنین و پایداری بنو هاشم در آن نبرد[۱۲] و همچنین پیشقدمی امام علی S در ایمان به رسول خدا a[۱۳] اشعاری دارد.
تشابه اسمی مالک بن عبدالله غافقی و مالک بن عبدالله معافری، سبب خلط در انتساب اخبار زیر شده است: شرکت در وفد (یمنی‌ها) و شرفیابی محضر رسول خدا a[۱۴] و مسلمان شدن او[۱۵]، خدمت‌گزار رسول خدا بصل بودن[۱۶]، در شمار رسولان پیامبر خدا a و در سال نهم به همراه معاذ بن جبل به یمن اعزام شدن[۱۷]، نقل روایت سفارش پیامبر خدا a به عبدالله بن مسعود درباره رزق و روزی مقدر و عدم زیاده خواهی[۱۸] و شرکت در فتح مصر[۱۹] تشابه کنیه وی با علی بن رباح نیز سبب انتساب روایت نماز خوف به هر یک از آنان شده است[۲۰] ابوموسی مالک بن عباده غافقی در سال ۵۸ درگذشت[۲۱][۲۲]
منابع
پانویس
- ↑ ابن یونس، ج۱، ص۴۲۵.
- ↑ ابن حجر، ج۵، ص۵۴۰.
- ↑ ابن ابی عاصم، ج۵، ص۸۶.
- ↑ ابن یونس، ج۱، ص۴۲۵. سمعانی (ج۴، ص۵۷۲)، قیانه را نیز تیره‌ای از غافق دانسته است.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۱۹۱.
- ↑ مفید، الفصول، ص۲۶۹.
- ↑ سیوطی، ج۱، ص۲۰۶.
- ↑ ابن سلمه، ج۱، ص۸۸.
- ↑ ابونعیم، ج۶، ص۱۵۳۰؛ ابن ابی‌حاتم، ج۸، ص۲۱۲؛ ابن حبان، ج۳، ص۳۷۷؛ حاکم نیشابوری، ج۱، ص۱۱۳. بنا بر قولی (ر. ک: ابن اثیر، ج۵، ص۲۷) او در شام زیسته که نقل روایات وی از سوی مصری‌ها (ابن حمزه، ص۵۵۳) و سکونت غافقی‌ها در مصر این را تضعیف می‌کند.
- ↑ عاقل [خطیب بغدادی، ج۴، ص۴۲۰] وغائل [ر. ک: دولابی، ج۱، ص۱۰۰؛ ابن ابی عاصم، ج۵، ص۸۶] نیز ضبط شده است.
- ↑ ابن اثیر، ج۶، ص۳۰۱؛ ابن حجر، ج۷، ص۳۲۳.
- ↑ مفید، ارشاد، ج۱، ص۱۴۱.
- ↑ مفید، الفصول، ص۲۶۹.
- ↑ ابن یونس، ج۱، ص۴۲۵.
- ↑ ابن حجر، ج۵، ص۵۴۰.
- ↑ سیوطی، ج۱، ص۲۰۶.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۶۱؛ ر. ک: احمدی میانجی، ج۱، ص۴۲ و ۴۴ و ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ ابن ابی عاصم، ج۵، ص۲۸۰؛ ابن عساکر، ج۱۳، ص۳۵۶؛ ابن حجر، ج۵، ص۵۴۳.
- ↑ ابن یونس، ج۱، ص۴۲۵؛ سیوطی، ج۱، ص۲۰۶.
- ↑ مزی، ج۹، ص۵۲۲.
- ↑ ذهبی، ج۲، ص۴۵؛ ابن اثیر، ج۵، ص۲۷.
- ↑ حسینیان مقدم، حسین، مقاله «ابوموسی غافقی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۵۳۹.