استخدام
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
«استخدام» به خدمت گرفتن کسی، خدمتکار گزیدن.
حکم
استخدام یا در قالب اجاره صورت می‌گیرد که از آن به اجاره اعمال تعبیر می‌شود یا در قالب ارتزاق از بیت المال در مانند قاضی و اذان گو و یا به صورت مجانی. استخدام به هر سه صورت فی نفسه امری مشروع و مباح است؛ لکن به اعتبار خدمتکار، خدمت شده (مخدوم) و متعلّق استخدام دارای احکامی است.
۱. استخدام به اعتبار خادم: به خدمت گرفتن فردی که به جهت حَسَب، نَسَب و یا سالخوردگی سزاوار احترام است [۱] و نیز مهمان[۲]و پدر و مادر [۳] کراهت دارد. استخدام فرشتگان و جنیان از راه تسخیر، حرام است[۴].
۲. استخدام به اعتبار مخدوم: بر شوهر واجب است برای زنی که بر حسب موقعیّت اجتماعی و خانوادگی یا غیر آن، استحقاق خدمتکار داشتن را دارد، خدمتکار بگیرد.[۵]
۳. استخدام به اعتبار متعلّق آن: به خدمت گرفتن کسی برای کار حرام، مانند ساختن شراب یا حمل کردن آن، حرام است.[۶]استخدام کسی برای ریختن آب جهت وضو یا غسل و یا انجام دادن مقدّمات آن، مانند فراهم آوردن و گرم کردن آب کراهت دارد، لکن در صورت ناتوانیِ وضو گیرنده یا غسل کننده از انجام دادن امور یاد شده، استخدام در صورت امکان واجب است.[۷]
سایر احکام
استخدام افراد، اعم از زن و مرد، آزاد و برده جایز است.[۸] مولا می‌تواند برده خویش را در حدّ توانش به خدمت بگیرد، لکن در کارهای دشوار، تنها در بعضی ساعات می‌تواند او را به کار گیرد. نیز نباید او را هم در روز و هم در شب به خدمت وا دارد.[۹]
مولا، کنیزی را که شوهر داده است، تنها در روز می‌تواند به خدمت گیرد.[۱۰]
گماردن زن مرتدّ به کارهای سخت در صورت خودداری وی از توبه پیشنهادی، از کیفرهای تعیین شده برای او است[۱۱].[۱۲]
منابع
پانویس
- ↑ جواهر الکلام، ج ۲۲، ص۴۶۷
- ↑ جواهر الکلام، ج ۳۶، ص۴۷۵
- ↑ المبسوط، ج ۳، ص۵۷
- ↑ جواهر الکلام، ج ۲۲، ص۷۹ ـ ۸۰
- ↑ جواهر الکلام، ج ۳۱، ص۴۶۷ و ۳۳۶
- ↑ جامع المقاصد، ج۷، ص۱۲۲
- ↑ مستمسک العروة، ج ۲، ص۴۴۷ ـ ۴۴۹
- ↑ قواعدالاحکام، ج۲، ص۲۹۶
- ↑ قواعدالاحکام، ج۳، ص۱۱۷
- ↑ جواهر الکلام، ج ۳۱، ص۶۳
- ↑ جواهر الکلام، ج ۳۹، ص۳۴.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۱، صفحه ۴۳۱- ۴۳۲.