اصحاب القریة
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
یکی از داستان‌هایی که در قرآن بدون ذکر مشخصات و اشاره به مکان و زمان آن آمده و جای شگفتی است، اصحاب القریه است؛ که هیچ اثری از آنان نمانده و برای پیامبر جنبه یادآوری دارد و برای مشرکان جنبه عبرت.
- ﴿أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَكَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِنْ شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا * وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَى ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا﴾[۱]
- ﴿وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ * إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ * قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ * قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ * وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ﴾[۲][۳].
نکات:
یادآوری سرنوشت اصحاب القریه که معلوم نیست آنان در کدام قریه و شهر زندگی می‌کرده و پیامبر آن مشخص نیست و هدف از قصه همانطور که در سورۀ «یس» آمده، یاد آوری و عبرت گرفتن است.
گفته شده نام پیامبرانش صادق، مصدوق و شمعون، بوده و مردم مکه از این که آنان مانند خودشان انسان بوده، ابراز شگفتی می‌کرده‌اند. چنانکه در منطقه جغرافیایی جزیرة العرب، برخی احتمال داده که در اطراف مدینه بوده و نام رسولش «حبیب النجار» بوده، طبق آنچه از ابن عباس نقل شده و گوئی نزد آنان معروف بوده است: ﴿وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ﴾[۴].
نکته دیگر: روش تبلیغ در این قصه و بیان تکذیب مبلغین برای تحت تأثیر قرار دادن مخاطبان با شیوه مخصوص است که در این روش نکات زیر قابل توجه است:
- خبر اصحاب قریه و این که پیامبران برا ی آنها فرستاده شد و پیامبران به آنها اعلام کردند که ما ازطرف خداوند رسالت داریم مطرح گردیده است ﴿وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ﴾[۵].
- تاکید برفرستاده شدن پیامبران به صورت یک جریان پیوسته وشیوه یک نواخت مخالفان که همه آنان این مسئله را مطرح می‌کردند که پیامبر باید از غیرجنس بشر باشند: ﴿إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ﴾[۶].
- بازتاب پاسخ اصحاب قریه و مطرح کردن این سخن و ذهنیت مخالفان دعوت که شما بشری مثل ما هستید و خداوند چیزی را نازل نکرده و شما دروغ می‌گوئید، جالب است: ﴿قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ﴾[۷].
- تاکید پیامبران براین که خداوندآگاه به رسالت آنها است و وظیفه‌ای جز ابلاغ پیام ندارند: ﴿قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ * وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ﴾[۸][۹].
منابع
پانویس
- ↑ «و آیا در زمین گردش نکرده‌اند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از ایشان و توانمندتر از آنان بودند چگونه بوده است؟ و خداوند چنان نیست که چیزی در آسمان‌ها و زمین او را به ستوه آورد، بی‌گمان او دانایی تواناست* و اگر خداوند مردم را به آنچه کرده‌اند فرو می‌گرفت هیچ جنبنده‌ای را بر پشت زمین وا نمی‌نهاد اما تا زمانی معیّن (مرگ) آنان را پس می‌افکند و آنگاه که اجل آنان برسد خداوند به بندگان خویش بیناست» سوره فاطر، آیه ۴۴-۴۵.
- ↑ «و برای آنان از مردم آن شهر آنگاه که پیامبران به آنجا آمدند مثلی بزن* آن هنگام که دو تن را نزد آنها فرستادیم و آنان را دروغگو شمردند و ما با سوّمی، (آن دو را) پشتیبانی کردیم، آنگاه گفتند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم* گفتند: شما جز بشری مانند ما نیستید و (خداوند) بخشنده، چیزی فرو نفرستاده است و شما جز دروغ نمی‌گویید* گفتند: پروردگارمان می‌داند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم* و چیزی جز پیام‌رسانی روشن، بر عهده ما نیست» سوره یس، آیه ۱۳الی۱۷.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۱۲۴.
- ↑ «و برای آنان از مردم آن شهر آنگاه که پیامبران به آنجا آمدند مثلی بزن» سوره یس، آیه 13.
- ↑ «و برای آنان از مردم آن شهر آنگاه که پیامبران به آنجا آمدند مثلی بزن» سوره یس، آیه 13.
- ↑ «آن هنگام که دو تن را نزد آنها فرستادیم و آنان را دروغگو شمردند و ما با سوّمی، (آن دو را) پشتیبانی کردیم، آنگاه گفتند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم» سوره یس، آیه ۱۴.
- ↑ «گفتند: شما جز بشری مانند ما نیستید و (خداوند) بخشنده، چیزی فرو نفرستاده است و شما جز دروغ نمی‌گویید» سوره یس، آیه ۱۵.
- ↑ «گفتند: پروردگارمان می‌داند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم* و چیزی جز پیام‌رسانی روشن، بر عهده ما نیست» سوره یس، آیه ۱۶-۱۷.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۱۲۴.