اصحاب القریة
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
یکی از داستان‌هایی که در قرآن بدون ذکر مشخصات و اشاره به مکان و زمان آن آمده و جای شگفتی است، اصحاب القریه است؛ که هیچ اثری از آنان نمانده و برای پیامبر جنبه یادآوری دارد و برای مشرکان جنبه عبرت.
أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَكَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِنْ شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا * وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَى ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا
[۱]- وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ * إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ * قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ * قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ * وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۲][۳].
نکات:
یادآوری سرنوشت اصحاب القریه که معلوم نیست آنان در کدام قریه و شهر زندگی می‌کرده و پیامبر آن مشخص نیست و هدف از قصه همانطور که در سورۀ «یس» آمده، یاد آوری و عبرت گرفتن است.
گفته شده نام پیامبرانش صادق، مصدوق و شمعون، بوده و مردم مکه از این که آنان مانند خودشان انسان بوده، ابراز شگفتی می‌کرده‌اند. چنانکه در منطقه جغرافیایی جزیرة العرب، برخی احتمال داده که در اطراف مدینه بوده و نام رسولش «حبیب النجار» بوده، طبق آنچه از ابن عباس نقل شده و گوئی نزد آنان معروف بوده است: 
وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ
[۴].
نکته دیگر: روش تبلیغ در این قصه و بیان تکذیب مبلغین برای تحت تأثیر قرار دادن مخاطبان با شیوه مخصوص است که در این روش نکات زیر قابل توجه است:
- خبر اصحاب قریه و این که پیامبران برا ی آنها فرستاده شد و پیامبران به آنها اعلام کردند که ما ازطرف خداوند رسالت داریم مطرح گردیده است وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءَهَا الْمُرْسَلُونَ[۵].
- تاکید برفرستاده شدن پیامبران به صورت یک جریان پیوسته وشیوه یک نواخت مخالفان که همه آنان این مسئله را مطرح می‌کردند که پیامبر باید از غیرجنس بشر باشند: إِذْ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِمُ اثْنَيْنِ فَكَذَّبُوهُمَا فَعَزَّزْنَا بِثَالِثٍ فَقَالُوا إِنَّا إِلَيْكُمْ مُرْسَلُونَ[۶].
- بازتاب پاسخ اصحاب قریه و مطرح کردن این سخن و ذهنیت مخالفان دعوت که شما بشری مثل ما هستید و خداوند چیزی را نازل نکرده و شما دروغ می‌گوئید، جالب است: قَالُوا مَا أَنْتُمْ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُنَا وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَنُ مِنْ شَيْءٍ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا تَكْذِبُونَ[۷].
- تاکید پیامبران براین که خداوندآگاه به رسالت آنها است و وظیفه‌ای جز ابلاغ پیام ندارند: قَالُوا رَبُّنَا يَعْلَمُ إِنَّا إِلَيْكُمْ لَمُرْسَلُونَ * وَمَا عَلَيْنَا إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ[۸][۹].
منابع
پانویس
- ↑ «و آیا در زمین گردش نکرده‌اند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از ایشان و توانمندتر از آنان بودند چگونه بوده است؟ و خداوند چنان نیست که چیزی در آسمان‌ها و زمین او را به ستوه آورد، بی‌گمان او دانایی تواناست* و اگر خداوند مردم را به آنچه کرده‌اند فرو می‌گرفت هیچ جنبنده‌ای را بر پشت زمین وا نمی‌نهاد اما تا زمانی معیّن (مرگ) آنان را پس می‌افکند و آنگاه که اجل آنان برسد خداوند به بندگان خویش بیناست» سوره فاطر، آیه ۴۴-۴۵.
- ↑ «و برای آنان از مردم آن شهر آنگاه که پیامبران به آنجا آمدند مثلی بزن* آن هنگام که دو تن را نزد آنها فرستادیم و آنان را دروغگو شمردند و ما با سوّمی، (آن دو را) پشتیبانی کردیم، آنگاه گفتند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم* گفتند: شما جز بشری مانند ما نیستید و (خداوند) بخشنده، چیزی فرو نفرستاده است و شما جز دروغ نمی‌گویید* گفتند: پروردگارمان می‌داند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم* و چیزی جز پیام‌رسانی روشن، بر عهده ما نیست» سوره یس، آیه ۱۳الی۱۷.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۱۲۴.
- ↑ «و برای آنان از مردم آن شهر آنگاه که پیامبران به آنجا آمدند مثلی بزن» سوره یس، آیه 13.
- ↑ «و برای آنان از مردم آن شهر آنگاه که پیامبران به آنجا آمدند مثلی بزن» سوره یس، آیه 13.
- ↑ «آن هنگام که دو تن را نزد آنها فرستادیم و آنان را دروغگو شمردند و ما با سوّمی، (آن دو را) پشتیبانی کردیم، آنگاه گفتند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم» سوره یس، آیه ۱۴.
- ↑ «گفتند: شما جز بشری مانند ما نیستید و (خداوند) بخشنده، چیزی فرو نفرستاده است و شما جز دروغ نمی‌گویید» سوره یس، آیه ۱۵.
- ↑ «گفتند: پروردگارمان می‌داند که ما نزد شما فرستاده شده‌ایم* و چیزی جز پیام‌رسانی روشن، بر عهده ما نیست» سوره یس، آیه ۱۶-۱۷.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم، ج۱، ص ۱۲۴.