اعتقاد به مسئله مهدویت از چه زمانی آغاز شده است؟ (پرسش)

اعتقاد به مسئله مهدویت از چه زمانی آغاز شده است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلی	مهدویت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

منظور از مهدویت چیست؟ و از چه زمانی آغاز شده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

ابراهیم امینی

آیت الله ابراهیم امینی، در کتاب «دادگستر جهان» در این‌باره گفته است:

«عقیده به مهدی از آغاز اسلام در بین مسلمین شایع بود. پیغمبر اکرم (ص) نه یک بار بلکه بارها از آن وجود شریف خبر می‌داده و گاه و بیگاه از دولت مهدی و علائم و آثار و نام و کنیه‌اش گفتگو می‌کرده است.

احادیثی که از پیغمبر اکرم در این‌باره صادر شده و از طریق شیعه و سنی به ما رسیده، از حد تواتر متجاوز است. از باب نمونه چند حدیث را می‌خوانم: عبد الله بن مسعود از پیغمبر (ص) روایت کرده که فرمود: دنیا تمام نخواهد شد تا اینکه مردی از اهل بیت من که مهدی نامیده می‌شود بر مردم حکومت کند.

ابو الحجاف روایت کرده که پیغمبر (ص) سه مرتبه فرمود: بشارت باد شما را به مهدی. در هنگام پراکندگی مردم و وقوع گرفتاری‌های سخت، ظاهر می‌شود و زمین پر از ظلم و ستم را از عدل و داد پر می‌کند، دل‌های پیروانش را سرشار از عبادت نموده عدلش همه را فرامی‌گیرد. پیغمبر (ص) فرمود: رستاخیز برپا نمی‌شود تا قائم بر حق ما قیام کند. هنگامی نهضت می‌کند که خدا اذنش دهد. پس هرکه از وی پیروی کند نجات یابد و هرکه تخلف نماید هلاک گردد. ای بندگان خدا! خدا را در نظر داشته باشید و هنگامیکه مهدی ظاهر گشت به هرطور ممکن شد بسویش بشتابید اگرچه بر روی برف حرکت نمایید زیرا او خلیفه خدا و جانشین من است‌.

پیغمبر (ص) فرمود: هرکس قائم فرزندان مرا منکر شود مرا انکار نموده است‌.

پیغمبر (ص) فرمود: دنیا سپری نشود تا اینکه مردی از اولاد حسین امور امت مرا در دست گیرد و دنیا را پر از عدل و داد کند چنانکه از ظلم و جور پر شده است‌.

از اینگونه احادیث زیاد است. بلکه از بسیاری از آنها استفاده می‌شود که موضوع مهدی و قائم در زمان رسول اکرم (ص) امر مسلمی بوده و آن را به‌عنوان خبر تازه‌ای به مردم اظهار نمی‌داشته بلکه از علائم و آثارش سخن می‌گفته و می‌فرموده است: مهدی و قائم معهود از عترت من خواهد بود.

از باب نمونه: علی بن ابی طالب (ع) می‌فرماید: خدمت رسول اکرم (ص) عرض کردم: آیا مهدی موعود از ما خواهد بود یا از غیر ما؟ پاسخ داد: از ما خواهد بود، خدا دین را به دست مهدی ختم می‌کند چنانکه افتتاحش به دست ما صورت گرفت. به واسطه ما از فتنه‌ها نجات یابند چنانکه بواسطه ما از شرک نجات یافتند. خدا به برکت وجود ما کینه‌های ایام فتنه را از دل آنان زائل می‌کند چنانکه بعد از دشمنی‌های ایام شرک و بت‌پرستی، قلوبشان را باهم‌ مهربان نموده در دین، برادرشان گردانید.

ابو سعید خدری می‌گوید از پیغمبر (ص) شنیدم که بالای منبر می‌فرمود: مهدی موعود از فرزندان و اهل بیت من، در آخر الزمان خارج می‌شود، آسمان بارانش را برای او نازل می‌سازد و زمین گیاهانش را برای او خارج می‌کند. زمین را از عدل و داد پر می‌کند چنانکه مردم آن را پر از ظلم و جور نموده‌اند.

ام سلمه روایت کرده که از پیغمبر شنیدم می‌فرمود: مهدی از عترت من و از اولاد فاطمه می‌باشد.

رسول خدا (ص) فرمود: قائم از فرزندان من، نامش نام من و کنیه‌اش کنیه من و خویش خوی من و رفتارش رفتار من خواهد بود. مردم را به کیش و آئین من وادار نموده به کتاب خدا دعوت می‌کند. هرکس او را اطاعت کند مرا اطاعت نموده و هرکس از وی نافرمانی کند عصیان مرا به جای آورده است. هرکس در زمان غیبت منکرش شود مرا انکار نموده، هرکس تکذیبش نماید مرا تکذیب کرده است و هرکس تصدیقش نماید مرا تصدیق نموده است. از تکذیب‌کنندگان او و کسانیکه گفتار مرا درباره‌اش انکار نمایند و امتم را گمراه کنند، نزد خدا شکایت خواهم کرد. ستمکاران بزودی بازگشت و عاقبت کار خویش را مشاهده خواهند نمود.

ابو ایوب انصاری می‌گوید: از رسول خدا (ص) شنیدم که می‌فرمود: من سید و بزرگ پیغمبرانم و علی سید اوصیاست. دو فرزندم بهترین فرزندان می‌باشند. امام‌های معصوم از ما و نسل حسین به وجود خواهند آمد، و مهدی این امت از ماست».

پس یکنفر بادیه‌نشین برخاست و عرض کرد: یا رسول الله امام‌های بعد از تو چند نفرند؟ فرمود: بعدد اسباط و حواریین عیسی و نقیبان بنی اسرائیل‌. حذیفه روایت کرده که پیغمبر فرمود: امام‌های بعد از من بعدد نقیبان بنی اسرائیل می‌باشند. نه نفرشان از نسل حسین به وجود خواهند آمد و مهدی این امت از ماست... آگاه باشید! آنان با حق و حق با آنهاست پس بنگرید که بعد از من چگونه با ایشان رفتار می‌کنید.

سعید بن مسیب از عمر و عثمان بن عفان روایت کرده که گفتند: ما از رسول خدا شنیدیم که میفرمود: امام‌های بعد از من دوازده نفرند که نه نفرشان از نسل حسین هستند و مهدی این امت از ماست. هرکس بعد از من دامن آنان را بگیرد هر آینه به ریسمان محکم خدا چنگ زده است و هرکس آنان را رها کند خدا را رها نموده است‌

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛

علی رضا رجالی تهرانی حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رجالی تهرانی، در کتاب «یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است: «اعتقاد به مهدی موعود مسئله‌‏ای است که در تمام ادیان و مذاهب مختلف جهان اعمّ از وثنیت، کلیمیت، مسیحیت، مجوسیت، اسلام و غیره مطرح بوده و هست؛ بدین معنی که در آخر الزمان، مصلحی ظهور خواهد کرد و به جنایت‌ها و خیانت‌ها و تبعیض‌های بشر خاتمه خواهد داد. آری، اعتقاد به مهدی، نه ‏تنها یک باور اسلامی است، که عنوانی می‌‏باشد برای خواسته‏‌ها و آرزوهای همه انسان‌های دردمند و ستمدیده، با کیش و مذاهب گوناگون؛ و همچنین، بازده الهام فطری مردم است، و با همه اختلافاتی که در عقیده و مذهب دارند، دریافته‏‌اند که برای انسانیت در روی زمین، روز موعودی و انسان موعودی خواهد بود؛ که با ظهورش هدف نهایی ادیان الهی تحقّق یافته و مسیر آن به دنبال رنجی بسیار، همواری و استواری لازم را می‌‏یابد. بنابراین، مسئله مهدویت با سابقه‌‏ای دیرینه، ریشه در مذهب دارد. اگرچه غیر از قرآن مجید، تمامی کتاب‌های آسمانی دیگر دستخوش تحریف شده‌‏اند، لکن با این وجود، جملاتی از دستبرد دیگران مصون مانده است، که در آنها از آمدن مهدی موعود و مصلح جهانی گفتگو شده است، و چون این مطلب به صورت پیشگویی و مربوط به آینده است، و مضامین آن در قرآن و روایات متواتر وارد شده است. از این رهگذر مسلّم می‌‏‏شود که این عبارت‌ها از منطق وحی سرچشمه گرفته و از دستبرد انسان‌ها در طول تاریخ در امان مانده است. از جمله روایات متواتری که به ظهور مهدی موعود وعده داده، حدیث معروف نبوی است که فرمود: اگر از عمر دنیا یک روز بیش باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را طولانی کند تا مردی از امّت و خاندان من که نامش نام من است ظاهر شود، و زمین را از عدل و داد پر کند چنانکه از ظلم و ستم پر شده باشد».