احمد بن علی بن ثابت خطیب بغدادی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

ابوبکر احمد بن علی بن ثابت خطیب بغدادی در ۲۴ جمادی الثانی سال ۳۹۱ یا ۳۹۲ه در روستایی از توابع نهرالملک متولد شد. او اهل بغداد بود و در آنجا رشد نمود و از علمای بغداد بسیار حدیث شنید و برای ادامه تحصیل به شهرهای گوناگون از جمله بصره، نیشابور، اصفهان، همدان، ناحیه جبال، دمشق، صور سفر کرد و قرائت قرآن و علم قرائات را آموخت.

او استادان بسیاری دیده و از آنها بهره برد؛ از جمله محمد بن سلامة قضاعی، کریمة بنت احمد مروزیّه. فقه را نزد ابوطیب طاهر بن عبداللّه طبری و ابونصر صباغ فرا گرفت. او یکی از محدثان بنام که آشنایی کامل با علم حدیث داشت به شمار می‌‌رفت. محدثانی مانند ابوبکر برقانی، ابوالقاسم ازهری، عبدالعزیز کتانی و دیگران از او روایت کرده‌اند. خطیب که فردی ادیب، شاعر و فقیه بود ابتدا پیرو مذهب احمد بن حنبل بود و سپس به مذهب شافعی روی آورد؛ ولی در اصول پیرو ابوالحسن اشعری بود. خطیب در هفتم ذیحجّه ۴۶۳ در بغداد درگذشت و کنار قبر بشر حافی دفن شد.

او دارای تألیفات بسیاری است که در نوع خود بی‌نظیر است؛ از جمله تاریخ بغداد. دیگر آثار او عبارت‌اند از: شرف اصحاب الحدیث، المتفق و المتفرق، السابق و اللاحق، الفقه و المتفقه، الرحله، تقیید العلم، البخلاء، الجامع الأخلاق الراوی و آداب السامع، الکافیة فی معرفة علم الروایه، تلخیص المتشابه فی الرسم، التلخیص، الفصل و الوصل، المکمل فی بیان المهمل، الدلائل و الشواهد علی صحة العمل بالیمینی مع الشاهد، غنیة المقتبس فی تمییز الملتبس، الاسماء المبهمة فی الأنباء المحکمه، الموضح عن اوهام جمع و التفریق، المؤتنف فی تکملة المختلف والمؤتلف، منهج الصواب، الجهر بالبسمله، الخیل، رافع الارتیاب فی القلوب من الأسماء و الالقاب، القنوت، التبیین لأسماء المُدلّسین، تمیز المزید فی متصل الاسانید، من وافق کنیتهُ اسم أبیه، من حدث فنسی، روایة الأباء عن الابناء، الرحلّة فی طلب الحدیث، الرواة عن مالک بن انس، الاحتجاج للشافعی فیما اسندالیه، التفصیل لمبهم المراسیل، اقتضاء العلم العمل، القول فی علم النجوم، روایات الصحابة عن التابعین، صلواة التسبیح، مسند نعیم بن همّاز، النهی عن صوم یوم الشک، الاجارة للمعلوم و المجهول، روایات السُنّة من التابعین، الطُفیلیین، الدلائل و الشواهد، التنبیه و التوقیف علی فضائل الخریف، معجم الرواة عن شعبه، المؤتلف و المختلف(چاپ شده)، حدیث محمد بن سوقه، المسلسلات، الرباعیات، طرق قبض العلم، غسل الجمعه، التاریخ لمدنیة السّلام، تالی التلخیص، انّ البسمله من الفاتحه، مقلوب الاسماء و الانساب و کشف الاسرار.

منابع

1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱