الهام در علوم قرآنی

مقدمه

الهام" در لغت به معنای بلعیدن، نوشیدن، اعلام و در دل افکندن چیزی است.

راغب می‌گوید: الهام، القای چیزی از جانب خداوند در قلب است؛ مانند سخن حضرت رسول (ص): « رُوحَ اَلْأَمِينِ نَفَثَ فِي رُوعِي»

الهام در اصطلاح، القای معنا در دل از طریق فیض و بدون اکتساب، و از گونه‌های وحی مباشری است و در آیاتی از قرآن کریم از آن یاد شده است؛ مانند:

﴿وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ﴾^[۱] که به الهام خودآگاه اشاره دارد؛
﴿وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا﴾^[۲] که به الهام غریزی و ناخودآگاه اشاره می‌کند.

گفتنی است که الهام گاهی به معنای وحی و گاهی درباره مفهومی مقابل وحی که ممیزاتی ندارد به کار برده می‌شود ^[۳].^[۴]

↑ «و به مادر موسی الهام کردیم که به او شیر بده» سوره قصص، آیه ۷.
↑ «و پروردگارت به زنبور عسل الهام کرد که بر کوه‌ها و بر درخت و بر داربست‌هایی که (مردم) می‌سازند لانه گزین!» سوره نحل، آیه ۶۸.
↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، سان العرب؛ جلد۱۱؛صفحه ۳۴۵؛ تهانوی، محمد اعلی بن علی -کشاف اصطلاحات الفنون والعلوم؛ جلد۱؛صفحه ۲۵۶؛ اعلمی، محمد حسین، دائرة المعارف الشیعیة العامة؛ جلد۲؛ صفحه ۳۲۲؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن؛ صفحه ۱۴۵
↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص ۱۱۷۵.