امر در علوم قرآنی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

امر (انشا) به واداشتن کسی به انجام کاری از طریق دستور اطلاق می‌شود.

تعریف

امر به معنای دستور و فرمان است و در اصطلاح بر طلب و درخواست انجام کار دلالت دارد و از اقسام انشا است. امر از نظر علم اصول فقه، ظهور در وجوب داشته، ساختمان نحوی آن، صیغه "افعل" و "لیفعل" است که لزوم انجام کار (وجوب) از آن فهمیده می‌شود؛

مثال

  1. ﴿وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ[۱]
  2. ﴿...فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ...[۲]

موارد کاربرد صیغه امر

  1. استحباب: ﴿وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ[۳]
  2. اباحه (جواز): ﴿...وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوا...[۴]
  3. تهدید: ﴿...اعْمَلُوا مَا شِئْتُمْ...[۵]

گاهی صیغه امر برای دعا، اهانت، تعجیز، امتنان و غیر اینها نیز می‌آید[۶].[۷]

منابع

پانویس

  1. «و نماز را برپا دارید و زکات بدهید و با نمازگزاران نماز بگزارید» سوره بقره، آیه ۴۳.
  2. «...باید گروهی از ایشان با تو (به نماز) ایستند.».. سوره نساء، آیه ۱۰۲.
  3. «و چون قرآن خوانده شود بدان گوش فرا دهید و خاموش بمانید باشد که بر شما بخشایش آورند» سوره اعراف، آیه ۲۰۴.
  4. «...و چون از احرام خارج شدید می‌توانید شکار کنید.».. سوره مائده، آیه ۲.
  5. «...هر چه می‌خواهید انجام دهید.».. سوره فصلت، آیه ۴۰.
  6. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۲۷۶-۲۷۸.
  7. نوری‌ها، حسن، امر، دانشنامه معاصر قرآن کریم.