کسانی که احکام الهی بر آنان فرود می‌آید تا خود بدان عمل کنند و وظیفۀ ابلاغ ندارند.
کسانی که در خواب فرشتۀ وحی را می‌بینند و صدایش را می‌شنوند، اما در بیداری تنها صدای او را می‌شنوند.
پیامبرانی که هم فرشته را در خواب می‌بینند و هم در بیداری و مأمورند وحی الهی را به مردمابلاغ کنند و آنان را راه نمایند. این پیامبران بر گروهی از مردم ـ اندک یا بسیار ـ مبعوث می‌شوند؛ چنانکه قرآن کریم دربارۀ یونس (ع) می‌فرماید: «ما او را بر صد هزار نفر یا بیش‌تر برانگیختیم»[۲].
معنای نبی اعم از معنای "رسول" است، نبی کسی است که خداوند به او وحی می‌کند، خواه مأمورابلاغ به دیگران باشد یا نه؛ اما رسول آن است که مأمورابلاغ وحی به دیگران است. براساس قرآن کریم، این نظر نادرست است؛ زیرا در برخی آیات، کلمه "نبی" به عنوان صفت "رسول"، پس از آن آمده است؛ در حالی که می‌باید پیش از آن آید؛ زیرا صفتی که مفهومی عام دارد، باید پیش از کلمه خاص ذکر شود. وانگهی، دلیلی بر اختصاص ابلاغ وحی به رسولان در دست نیست[۴].
این تفاوت را نیز نمی‌توان معلول تفاوت مفهوم دو کلمه دانست. تفاوت نبی و رسول در این است که مصداق نبی، اعم از رسول است؛ بدین معنا که همه پیامبران دارای مقام نبوت‌اند؛ اما مقام رسالت تنها به گروهی از پیامبران اختصاص دارد و بنابر روایتی، شمار آنان ۳۱۳ نفر است[۵].
خداوند از پیامبران پیش از محمد (ص) پیمان گرفته بر تصدیقنبوت او و پیامبران هم اقرار نموده‌اند؛ و خداوند هم گواه این پیمان است: ﴿وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ﴾[۷]، ﴿قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي قَالُوا أَقْرَرْنَا قَالَ فَاشْهَدُوا وَأَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ﴾[۸].
وجود فاصلۀ طولانی میان بعثتپیامبر و پیامبران گذشته تأکید شده: «عصر فترت» که این واژه قرآنی است: ﴿يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءَكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلَى فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ﴾[۹].
مبعوث شدن پیامبران پیش از محمد (ص) تأکید شده و اینکه دشمنی‌ها و حتی کشتن پیامبران هم در گذشته وجود داشته و تکذیبرسولان، جریان تاریخی بوده است، با اینکه آن پیامبران هم بینات و زبور و کتاب روشن و وحی داشته‌اند: ﴿قُلْ قَدْ جَاءَكُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِي بِالْبَيِّنَاتِ وَبِالَّذِي قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾[۱۱]، ﴿فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ جَاءُوا بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَالْكِتَابِ الْمُنِيرِ﴾[۱۲].
بیان سرگذشت پیامبران و تاریخ آنان برای پیامبر مایۀ دلگرمی و آرامشقلب است و اینکه پیامبران با آن همه سختیهامقاومت کرده و پیروز شدند و پیامبر هم با عبرت گرفتن و موعظه از داستان آنها باید مقاومت کند تا موفق شود: ﴿فَإِنْ كَذَّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ﴾[۱۳]، ﴿وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ﴾[۱۴].
↑«و آنگاه خداوند از پیامبران پیمان گرفت که چون به شما کتاب و حکمتی دادم» سوره آل عمران، آیه ۸۱.
↑«و خدا از پيامبران پيمان گرفت كه شما را كتاب و حكمت داده ام به پيامبرى كه آيين شما را تصديق مى كند و به رسالت نزد شما مى آيد بگرويد و يارى اش كنيد. گفت: آيا اقرار كرديد و عهد مرا پذيرفتيد؟ گفتند: اقرار كرديم. گفت: پس شهادت دهيد و من نيز با شما از شاهدانم» سوره آل عمران، آیه ۸۱.
↑«ای اهل کتاب! فرستاده ما در دوره نیامدن فرستادگان، نزد شما آمده است» سوره مائده، آیه ۱۹.
↑«تا به گروهی که پیش از تو بیم‌دهنده‌ای برای آنان نیامده است بیم دهی» سوره قصص، آیه ۴۶.
↑«كسانى گفتند: ما را با خدا عهدى است كه به هيچ پيامبرى ايمان نياوريم، مگر براى ما قربانيى بياورد كه آتش آن را بخورد. بگو: پيش از من پيامبرانى با معجزه ها و آنچه اكنون مى خواهيد آمده اند، اگر راست مى گوييد، چرا آنها را كشتيد؟» سوره آل عمران، آیه ۱۸۳.
↑«پس اگر تو را دروغگو شمرده‌اند (بدان که) پیامبران پیش از تو (نیز) که برهان‌ها و نوشته‌ها و کتاب روشنگر را آورده بودند، دروغگو شمرده شده‌اند» سوره آل عمران، آیه ۱۸۴.
↑«پس اگر تو را دروغگو شمرده‌اند (بدان که) پیامبران پیش از تو (نیز) که برهان‌ها و نوشته‌ها و کتاب روشنگر را آورده بودند، دروغگو شمرده شده‌اند» سوره آل عمران، آیه ۱۸۴.
↑«و همه آنچه را که از اخبار پیامبران برای تو حکایت می‌کنیم، چیزی است که با آن دلت را استوار می‌داریم» سوره هود، آیه ۱۲۰.
↑«این پیامبر به آنچه از (سوی) پروردگارش به سوی او فرو فرستاده‌اند، ایمان دارد و همه مؤمنان به خداوند و فرشتگانش و کتاب‌هایش و پیامبرانش، ایمان دارند (و می‌گویند) میان هیچ یک از پیامبران وی، فرق نمی‌نهیم» سوره بقره، آیه ۲۸۵.
این مدخل زیرشاخهٔ بحث انبیاء است. انبیاء از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: انبیاء در قرآن - انبیاء در حدیث - انبیاء در نهج البلاغه - انبیاء در معارف دعا و زیارات - انبیاء در کلام اسلامی - انبیاء در عرفان اسلامی - پرسش‌های مرتبط
