انس بن حارث کاهلی در تراجم و رجال
| انس بن حارث بن نبیه | |
|---|---|
 | |
| محل زندگی | کوفه |
| دین | اسلام |
| اطلاعات علمی | |
| شاگردان | سلیم بن أسود المحاربی، جعفر بن محمد الأشجعی |
این مدخل زیرشاخهٔ بحث انس بن حارث کاهلی است. انس بن حارث کاهلی از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: انس بن حارث کاهلی در حدیث - انس بن حارث کاهلی در تاریخ اسلامی - انس بن حارث کاهلی در معارف و سیره حسینی - انس بن حارث کاهلی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردمقدمه
انس بن حارث بن نبیه بن کاهل بن عمرو بن صعب بن اسد بن خزیمه اسدی کاهلی از اصحاب جلیل‌القدر رسول خدا a و پدرش حارث نیز از اصحاب آن حضرت و از اصحاب صفه بود. انس در جنگ‌های بدر و حنین و دیگر غزوه‌های رسول خدا a شرکت داشت و اسلام را یاری کرد. او مردی صادق و مورد وثوق و از حسن نیت و سیرت برخوردار بود. وی پس از رحلت پیامبر اسلام a ساکن کوفه شد و به نقل ابن داوود، انس از یاران و اصحاب امیرالمؤمنین S علی و امام حسن و امام حسین S گردید[۱].
او از جمله کسانی است که از رسول خدا a نقل حدیث نموده که گفت: از رسول خدا a شنیدم که می‌فرمود: "این فرزندم حسین - در حالی که حسین بن علی در دامان رسول خدا a بود - در یکی از زمین‌های عراق کشته میشود، هرکس آن زمان را درک کرد، باید یاریش نماید"[۲].
از این رو، وقتی انس با خبر شد که امام حسین S با جمعی از یاران و بستگانش به کربلا وارد شده‌اند، شبانه و مخفیانه از کوفه به کربلا آمد و به خیل یاران حضرت پیوست. و در روز عاشورای ۶۱ هجری در کربلای معلی در رکاب اباعبدالله الحسین S با یزیدیان جنگید و به شهادت رسید. وی در هنگام نبرد با سپاه عمر سعد رجز می‌خواند و می‌رزمید، و موقعی که آماده شهادت شد با شالی کمر خود را محکم کرد تا قامتش نگه داشته شود و با بندی ابروان سفیدش که روی چشمانش ریخته بود بست و عازم میدان شد، و اباعبدالله الحسین S وقتی این منظره را از او دید در حقش چنین دعا کرد: "خدا سعی و تلاش تو را پاس دارد ای پیرمرد"[۳].
انس در ملاقاتی با عمر سعد در روزهای قبل از عاشورا پیام امام حسین S را برای عمر سعد برد و هنگام ورود به او سلام نکرد، عمر سعد ناراحت شد و گفت: چرا سلام نکردی آیا ما را کافر و منکر خدا پنداشته‌ای. انس در پاسخ گفت: چطور تو را مسلمان بدانم و منکر خدا ندانم که کمر همت به قتل فرزند پیامبر بسته‌ای. عمر سعد لحظه‌ای سر به زیر افکند و گفت: به خدا سوگند می‌دانم که کشنده این جمع در دوزخ است ولی باید فرمان عبیدالله را اطاعت کنم![۴][۵]
انس بن حارث کاهلی در راویان مشترک
پدر انس از اهل صُفّه و از اصحاب پیامبرa بود و پس از آن حضرت از یاران امام علیS، امام حسنS و امام حسینS محسوب می‌‌شد. دانشمندان رجالی شیعه به اتفاق، او را توثیق کرده‌اند.
بخاری اگر چه به انس خدشه‌ای وارد نمی‌کند، ولی در مورد سعید بن عبدالملک - واقع در طریق روایت انس -تردید دارد. برخی چون ذهبی احادیث وی را به گمان ارسال، رد کرده‌اند، لکن با توجه به شماری از روایت‌های او با لفظ (سَمِعْتُ) و با توجه به تصریح کسانی چون: بغوی، ابن سکن، ابن شاهین، دغولی، بارودی، ابن منده و ابونعیم در باره صحابی بودن وی، شبهه‌ای در ردّ اتهام ارسال روایات وی، باقی نمی‌ماند. راوی انس، سحیم پدر اشعث است که خود وی دارای روایاتی از پیامبر اکرمa است[۶].
انس از پیامبرa روایت می‌‌کند که فرمود: فرزندم در سرزمین کربلا کشته میشود. هر کسی آن زمان را درک کند باید به یاری او بشتابد[۷].
او در عاشورای سال ۶۱ﻫ.ق همراه حسین بن علی و در راه یاری آن حضرت در سرزمین کربلا به شهادت رسید[۸]. وی به هنگام شهادت در سنین کهولت بود. قبل از رفتن به میدان نبرد پارچه‌ای دور کمر و دستمالی به سر خود بست و پس از کشتن هیجده تن از دشمنان، به شهادت رسید. امام حسینS هنگامی که او را نگریست، اشک از چشمان مبارک‌اش جاری شد و او را دعا کرد[۹].
امام زمانSدر زیارت ناحیه مقدسه در باره او می‌‌فرماید: «السَّلامُ عَلی اَنَس بن كاهل الاسدي شَرفاً علی شرفِ الشَّهادة رضوانُ اللّه عَلَيه وَحَشَرنا مَعَهُ وَمَعَ اَمثالِه»[۱۰].[۱۱]
منابع رجال و تراجم اهل سنت
الجرح والتعدیل (ابن أبی حاتم الرازی)
- أنس بن الحارث له صحبة قتل مع الحسین بن علی علیه السلام سمعت أبی یقول ذلک.
الثقات (ابن حبان)
- أنس بْن الْحَارِث قتل مَعَ الْحُسَیْن بْن عَلیّ روی الْأَشْعَث بْن سلیم عَن أَبِیه عَنهُ
الاستیعاب فی معرفة الصحابة (ابن عبد البر)
- أنس بن الحارث، روی عنه سلیم والد أشعث بن سلیم عن النبی صلی الله علیه وسلم فی قتل الحسین، وقتل مع الحسین رضی الله عنهما.
معجم الصحابة (البغوی)
- حدثنی محمد بن هارون أبو بکر نا إبراهیم بن محمد الرقی وعلی الرازی قالا: نا سعید بن عبد الملک بن واقد الجرانی نا عطاء بن مسلم نا أشعث بن سحیم عن أبیه قال: سمعت أنس بن الحارث یقول: سمعت رسول الله صلی الله علیه وسلم یقول: " إن ابنی هذا یعنی الحسین یقتل بأرض یقال لها: کربلاء فمن شهد ذلک منکم فلینصره. فخرج أنس بن الحارث إلی کربلاء فقتل فقتل بها مع الحسین رحمة الله علیهما.
- قال أبو القاسم: لا أعلم رواه غیره.
أسد الغابة (ابن الأثیر)
- أنس بْن الحارث عداده فی أهل الکوفة.
- روی حدیثه أشعث بْن سحیم، عن أبیه، عنه أَنَّهُ سمع النَّبِیّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یقول: إن ابنی هذا یقتل بأرض من أرض العراق، فمن أدرکه فلینصره، فقتل مع الحسین رضی اللَّه عنه.
- أخرجه الثلاثة، إلا أن أبا نعیم، قال: ذکره بعض المتأخرین، یعنی: ابن منده فی الصحابة، وهو من التابعین، وقد وافق ابن منده أَبُو عمر وَأَبُو أحمد العسکری، وقالا: له صحبة، وقال أَبُو أحمد: یقال: هو أنس بْن هزلة، والله أعلم.
معرفة الصحابة (أبو نعیم الأصبهانی)
- وَأَنَسُ بْنُ الْحَارِثِ ذَکَرَهُ بَعْضُ الْمُتَأَخِّرِینَ، فَزَعَمَ أَنَّ عِدَادَهُ فِی أَهْلِ الْکُوفَةِ، وَأَنَّ حَدِیثَهُ عِنْدَ أَشْعَثَ بْنِ سُحَیْمٍ، عَنْ أَبِیهِ عَنْهُ، أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَقُولُ: «إِنَّ ابْنِی هَذَا یَقْتُلُ بِأَرْضٍ مِنْ أَرْضِ الْعِرَاقِ، فَمَنْ أَدْرَکَهُ فَلْیَنْصُرْهُ» فَقُتِلَ مَعَ الْحُسَیْنِ رَضِیَ اللهُ عَنْهُ، ذَکَرَهُ مِنْ حَدِیثِ سَعِیدِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ الْحَرَّانِیِّ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ مُسْلِمٍ، وَذَکَرَهُ فِی الصَّحَابَةِ، وَهُوَ مِنَ التَّابِعِینَ، وَأَشْعَثُ بْنُ سُحَیْمٍ لَمْ یَعُدُّهُ الْأَئِمَّةُ فِی الْأَشَاعِثَةِ
جرح و تعدیل اهل سنت
- أبو حاتم الرازی: له صحبة
منابع
پانویس
- ↑ اعیان الشیعه، ج۳، ص۴۹۹؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۱۶۵؛ و ر. ک: اسد الغابه، ج۱، ص۱۲۳ و الاصابه، ج۱، ص۱۲۱
- ↑ «إِنَّ اِبْنِي هَذَا يَعْنِي اَلْحُسَيْنَ يُقْتَلُ بِأَرْضٍ مِنَ اَلْعِرَاقِ فَمَنْ أَدْرَكَهُ مِنْكُمْ فَلْيَنْصُرْهُ»
- ↑ «شَكَرَ اللّه سعیَك»؛ اعیان الشیعه، ج۳، ص۴۹۹ - ۵۰۰؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۱۵۴ ورور. ک: أسد الغابه، ج۱، ص۱۲۳ و الاصابه، ج۱، ص۱۲۱.
- ↑ اعیان الشیعة، ج۳، ص۴۹۹.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۱، ص۲۱۲-۲۱۳.
- ↑ الاستیعاب ۸۸/ ۱ و الاصابه ۶۸/ ۱.
- ↑ الاصابه ۶۹/ ۱.
- ↑ کتاب التاریخ الکبیر ۲/ ۳۰؛ کتاب الثقات ۴/ ۴۹ و اعیان الشیعه ۳/ ۴۹۹.
- ↑ مقتل الحسینِ مقرّم ۲۵۳.
- ↑ تنقیح المقال ۱۵۴/ ۱ ناگفته نماند که شوشتری (انس بن کاهل) را تحریف (انس بن حارث کاهلی) دانسته است.
- ↑ عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک، ج۲، ص 29.