انس بن نضر بن ضمضم در تاریخ اسلامی

مقدمه

وی از تیره بنی عدی بن مالک بن نجار از قبیله خزرج^[۱] و عموی صحابی مشهور انس بن مالک بن نضر بود^[۲]. انس بن نضر از جنگ بدر بازماند، اما خدمت رسول خدا (ص) رسید و عرض کرد: اگر جنگ دیگری درگرفت، خواهی دید چه می‌کنم^[۳].

وقتی در روز أحد مشرکان بانگ زدند: محمد کشته شد، شماری از اصحاب رسول خدا (ص) گریختند. انس گفت: خدایا! من از کار اینان به تو پناه می‌برم و از کار مشرکان بیزاری می‌جویم^[۴]. عمر نیز همراه گروهی برگشته و در گوشه‌ای نشسته بود که انس بن نضر به آنان گفت: چه چیزی سبب شده است در اینجا بنشینید؟ گفتند: رسول خدا (ص) کشته شد. انس گفت: زندگی پس از رسول خدا (ص) به چه کار آید؟ برخیزید و شما نیز به همان هدفی که او کشته شد، کشته شوید! آنگاه برای جنگ حرکت کرد و سعد بن معاذ نیز برای نبرد با مشرکان با او برخاست. انس به سعد بن معاذ گفت: به خدا روبه روی خود بهشت را می‌بینم و بوی آن را استشمام می‌کنم^[۵]، سپس جنگید تا به شهادت رسید^[۶]. بعد از شهادت در تن او بیش از هشتاد زخم یافتند^[۷]، عمر می‌‌گفت: امیدوارم خداوند او را در قیامت یکتا زنده کند. گفته شده است در اثر ضربات زیاد بر صورت انس و همچنین مثله شدنش از سوی مشرکان، ابتدا او را نشناختند تا اینکه خواهرش از انگشت یا دندانش او را شناسایی کرد^[۸]. انس بن مالک گوید: به گمان ما آیه ﴿مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا﴾^[۹]. درباره انس و کسانی مثل او نازل شد، اما در تفاسیر شیعه، نزول آیه در خصوص امام علی (ع)و حمزه دانسته شده است^[۱۰]^[۱۱]

منابع

محمدی، رمضان، مقاله «انس بن معاذ جهنی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲

پانویس

↑ ابن سلام، ص۲۷۹؛ ابن کلبی، ج۲، ص۴۹.
↑ احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۶۷؛ ابن حبان، ج۱۵، ص۴۹۱؛ طبرانی، ج۱، ص۲۶۴.
↑ احمد بن حنبل، ج۲، ص۲۵۳؛ بخاری، ج۳، ص۲۰۵؛ ترمذی، ج۵، ص۲۸.
↑ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۰؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۸۱.
↑ ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۹۸؛ ذهبی، ج۲، ص۱۸۴.
↑ ابن هشام، ج۳، ص۸۸؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۵۱۷.
↑ ابن عبد البر، ج۱، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۱.
↑ واقدی، ج۱، ص۲۸۰؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۱.
↑ «از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند؛ برخی از آنان پیمان خویش را به جای آوردند و برخی چشم به راه دارند و به هیچ روی (پیمان خود را) دگرگون نکردند» سوره احزاب، آیه ۲۳.
↑ ر. ک: تفسیر قمی، ج۱، ص۳۰۶؛ طبری، جامع، ج۲۱، ص۱۷۷؛ واحدی، ص۲۳۸؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۱.
↑ محمدی، رمضان، مقاله «انس بن معاذ جهنی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۴۷.

[1] ابن سلام، ص۲۷۹؛ ابن کلبی، ج۲، ص۴۹.

[2] احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۶۷؛ ابن حبان، ج۱۵، ص۴۹۱؛ طبرانی، ج۱، ص۲۶۴.

[3] احمد بن حنبل، ج۲، ص۲۵۳؛ بخاری، ج۳، ص۲۰۵؛ ترمذی، ج۵، ص۲۸.

[4] ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۰؛ ابن حجر، ج۱، ص۲۸۱.

[5] ابن عبدالبر، ج۱، ص۱۹۸؛ ذهبی، ج۲، ص۱۸۴.

[6] ابن هشام، ج۳، ص۸۸؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۵۱۷.

[7] ابن عبد البر، ج۱، ص۱۹۸؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۱.

[8] واقدی، ج۱، ص۲۸۰؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۱.

[9] «از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند؛ برخی از آنان پیمان خویش را به جای آوردند و برخی چشم به راه دارند و به هیچ روی (پیمان خود را) دگرگون نکردند» سوره احزاب، آیه ۲۳.

[10] ر. ک: تفسیر قمی، ج۱، ص۳۰۶؛ طبری، جامع، ج۲۱، ص۱۷۷؛ واحدی، ص۲۳۸؛ ابن اثیر، ج۱، ص۳۰۱.

[11] محمدی، رمضان، مقاله «انس بن معاذ جهنی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۴۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]