بحث:سوده بنت زمعه
مقدمه
یکی از همسران رسول خدا(ص) است. دختر زمعه بود. ابتدا با پسر عموی خود به نام سکران ازدواج کرد و به همراهی دیگر مسلمانان که برای دومین بار به حبشه مهاجرت می‌کردند، راهی آن دیار شد. سکران پس از مراجعت از حبشه در مکه درگذشت و سوده را بی‌پناه و سرپرست به جای گذاشت. رسول خدا(ص) نیز پس از وفات خدیجه، سوده را که زنی سالمند و بی‌پناه بود به عقد خود درآورد. سوده در زمان خلافت معاویه در شوال سال ۵۴ از هجرت در مدینه درگذشت و در بقیع دفن شد. دعوا و کتک‌کاری عایشه با سوده معروف است روزی عایشه شنید سوده شعری به این مضمون زیر لب زمزمه می‌کند؛ «عدی و تیم در پی آن هستند تا هم‌پیمانی برای خود دست و پا کنند». عایشه پس از شنیدن شعر سوده سخت از کوره در می‌رود و روی به حفصه دختر عُمر کرده می‌گوید: سوده دارد با شعرش تنها به من و تو گوشه می‌زند[۱]، من این بی‌ادبی را تلافی خواهم کرد، وقتی که دیدی من با او گلاویز شدم، تو هم به کمک من بیا! عایشه بر می‌خیزد و خود را به سوده رسانیده، گریبانش را می‌گیرد و او را به زیر مشت و لگد خود می‌گیرد. البته حفصه نیز طبق اشاره قبلی به پشتیبانی از عایشه بر می‌خیزد. ام سلمه هم که ناظر بر جریان بوده به یاری سوده می‌شتابد. بدین‌سان چهار زن خشمگین و کینه‌توز رویاروی یکدیگر قرار می‌گیرند و در نتیجه کتک‌کاری آنها، سر و صدا بالا و بالاتر می‌رود! خبر به پیغمبر خدا می‌دهند که بانوانت به جان هم افتاده‌اند. آن حضرت می‌آید و خطاب به آنها می‌فرماید: وای بر شما! آخر شما را چه می‌شود؟ عایشه جواب می‌دهد: ای رسول خدا! مگر نشنیدی که سوده می‌خواند: عدي و تيم تبتغي من تحالف!. پیامبر(ص) می‌فرمایند: وای بر شما! اشاره این شعر نه به تیم تو، و نه به عدی اوست. بلکه مراد عدی و تیم از قبائل بنی‌تمیم است[۲].
خولة بنت حکیم همسر سابق عثمان بن مظعون که می‌خواست رسول خدا(ص) را در غم از دست دادن حضرت خدیجه(س) تسلی دهد، ازدواج سوده با آن حضرت را ترتیب داد. در این که ازدواج پیامبر(ص) با سوده، پیش از ازدواج با عایشه بوده یا پس از آن، اختلاف است. از مجموع اقوال نتیجه می‌گیریم که ازدواج پیامبر(ص) با سوده در همان ماه رمضان سال دهم بعثت، تنها چند روز پس از وفات حضرت خدیجه(س) بوده است. سوده تنها یک بار در جریان جنگ بدر مورد انتقاد یا ملامت حضرت قرار گرفت و آن هنگامی بود که پسرعمو و برادر شوهرش سهیل بن عمرو در این جنگ اسیر شد و او را به مدینه آوردند. سوده هنگامی که او را دست بسته دید، به او گفت: شما مانند زنان با دست خود بازی کردید و مردن با کرامت برای شما بهتر بود! پیامبر(ص) این کلمه را شنیدند و فرمودند: آیا علیه خدا و رسولش کسانی را تحریک می‌کنی؟ سوده عذرخواهی کرد و گفت: چون او را چنین دیدم، نتوانستم جلوی احساسات خود را بگیرم[۳].
از بعضی روایات استفاده می‌شود که پیامبر(ص) تصمیم بر طلاق سوده داشتند و سوده با بخشیدن شب و روز خود به عایشه، تنها از پیامبر(ص) خواست او را طلاق ندهد تا بتواند در روز قیامت، به عنوان یکی از زنان پیامبر(ص) محشور شود[۴]. سوده زنی چاق و تنومند بود و به کندی می‌توانست حرکت کند. از این رو، برای این که در روز عید قربان در «منا» برای رمی جمرات در زحمت و فشار واقع نشود، یا اسباب زحمت و مزاحمت دیگران را فراهم نکند، پیامبر(ص) به او اجازه دادند پیش از طلوع فجر روز قربان، به منا برود و جمره عقبه را رمی نماید، ولی به زنان دیگر خود از جمله عایشه این اجازه را ندادند[۵].[۶]
منابع
- ↑ عایشه از قبیله تیم، و حفصه از قبیله عدی قرشی بوده‌اند. تیم و عدی دو تیره جداگانه از قبیله بزرگ قریش است.
- ↑ نقش عایشه در تاریخ اسلام، سید مرتضی عسکری، مجمع علمی اسلامی، ج۱، ص۵۵ و ۸۱.
- ↑ تاریخ الطبری، ج۲، ص۴۶۰؛ المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۱۸.
- ↑ طبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۵۴؛ اعلام الوری، طبرسی، ج۱، ص۲۸۰.
- ↑ الاصابة، ابن حجر، ج۴، ص۳۳۸؛ طبقات الکبری، ابن سعد، ج۸، ص۵۶.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۵۷۹.