بررسی میدان معنایی اطاعت در نظام توحیدی قرآن (مقاله)
| بررسی میدان معنایی اطاعت در نظام توحیدی قرآن | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسندگان | غلام محمد شریعتی و معصومه کاظمی |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | دوفصلنامه قرآن شناخت |
| وابسته به | مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
| محل نشر | قم، ایران |
| تاریخ نشر | بهار و تابستان ۱۳۹۵ |
| شماره | ۱۶ |
| تعداد صفحات | ۲۴ |
| شماره صفحات | از صفحه ۳۹ تا ۶۲ مجله |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
بررسی میدان معنایی اطاعت در نظام توحیدی قرآن عنوان مقاله‌ای است که به بررسی اطاعت در نظام توحیدی قرآن میپردازد. این مقاله ۲۴ صفحه‌ای به قلم غلام محمد شریعتی و معصومه کاظمی به زبان فارسی نگاشته شده و در دوفصلنامه قرآن شناخت (شماره ۱۶، بهار و تابستان ۱۳۹۵) منتشر گشته است.[۱]
چکیده مقاله
نویسنده در چکیده مقاله خود می‌نویسد: «در معناشناسی نوین، کنش‌های زبانی و هویت ارزشی عناصر آن مبتنی بر روابط معنایی است که در ساخت میدان‌های معنایی ظهور می‌‌یابد. عنصر اطاعت و مشتقات آن از مهم‌ترین واژگان کانونی در قرآن کریم است و معناشناسی این واژه و ساختارهای زبانی آن سهم بزرگی در کشف جهان‌بینی قرآن کریم و نظام معنایی آن دارد. پژوهش پیش رو، نخست معنای اطاعت و تطور معنایی آن را در دو دوره پیش از نزول و عصر نزول قرآن با رویکرد درزمانی بررسی می‌‌کند و سپس با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد هم زمانی و تحلیل حوزه‌ای معنا، به واکاوی روابط این ماده زبانی وحی در سه سطح هم نشینی، جانشینی و تقابل معنایی با دیگر واژه‌های مرتبط قرآنی، در دو حوزه کلان نظام تشریعی و تکوینی قرآن کریم میپردازد. در جهان‌بینی قرآن کریم، اطاعت در نظام تشریعی در فضای ایمان و انقیاد نظری از خداوند تصویر شده است و هم سویی آن با اطاعت پذیری همه موجودات در نظام تکوین، در گرو انقیاد ماندگار و پروای پایدار از خداوند است. به طور کلی می‌‌توان گفت میدان معنایی ماده اطاعت در سطوح پیش گفته، تداعی بخش نظام دقیقی است که بر محور توحید در جهان هستی در دو بُعد تکوینی و تشریعی جریان دارد و سعادت انسان در زندگی فردی و نظام اجتماعی در پرتو بهره مندی از عنصر اطاعت پایدار می‌‌ماند؛ چنان که سرکشی از فرمان خدا موجب سقوط انسان در عذاب خوارکننده خواهد بود»[۱]
فهرست مقاله
- چکیده
- مقدمه
- مفهوم‌شناسی اطاعت
- اطاعت در عصر جاهلی
- اطاعت در قرآن
- تحلیل همزمانی اطاعت در قرآن
- جایگاه اطاعت در نظام تشریع
- میدان معنایی اطاعت بر محور همنشینی
- همنشینی اطاعت با االله و رسول
- همنشینی اطاعت و اولی الأمر
- همنشینی اطاعت و ایمان
- همنشینی اطاعت و تقوا
- میدان معنایی اطاعت بر محور جانشینی
- رابطه اطاعت و تسلیم
- رابطه اطاعت و عبادت
- رابطه اطاعت و اتباع
- میدان معنایی اطاعت بر محور تقابل معنایی
- عصیان
- کفر
- استکبار و عتو
- جایگاه اطاعت‌پذیری در نظام تکوین
- نتیجه‌گیری
- منابع
دربارهٔ پدیدآورندگان
-
معصومه کاظمی (نویسنده)
-
غلام محمد شریعتی (نویسنده)
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر غلام محمد شریعتی (متولد ۱۳۵۰ش)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: حسین وحید خراسانی، ناصر مکارم شیرازی و مهدی شب‌زنده‌دار پیگیری کرد. وی تحصیلات دانشگاهی را در مقطع دکتری تفسیر و علوم قرآن به اتمام رساند.[۲] او علاوه بر تدریس روش تفسیر قرآن و قرآن‌شناسی در مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی به تدریس در دانشگاه مجازی جامعة المصطفی نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی»، «نقد و بررسی دیدگاه ابن تیمیه در تعارض عقل و نقل»، «معناشناسی در زمانی واژه کتاب در قرآن» و «تحلیل معنایی کتاب از دیدگاه دانیل مدیگان» برخی از این آثار است.[۲]
- در مورد معصومه کاظمی اطلاعاتی در دست نیست.