برهان عصمت چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
برهان عصمت چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.
| برهان عصمت چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ امامت |
| مدخل اصلی | امامت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین علی ربانی گلپایگانی در کتاب «براهین و نصوص امامت» در این‌باره گفته است:
«یکی از براهین عقلی امامت امیرالمؤمنین S برهان عصمت است. این برهان بر دو پایه استوار است: پایه نخست اینکه امام باید از ویژگی عصمت برخوردار باشد، و پایه دوم اینکه امیرالمؤمنین S از ویژگی عصمت برخوردار بود، ولی صحابه پیامبر a – به ویژه کسانی که نامزد امامت بودند – معصوم نبودند.
شرط عصمت در امامت دلیل عقلی اول: شرط عصمت در امامت هم مقتضای حکم عقل است و هم مفاد و مدلول وحی. یکی از دلایل عقلی لزوم معصوم بودن امام این است که مکلفان بدان علت به امام نیاز دارند که فاقد ویژگی عصمت‌اند، زیرا خواه فلسفه امامت را تعلیم و تربیت بدانیم و خواه برقراری عدالت و امنیت و حل منازعات و اجرای احکام شریعت، در همه صور یاد شده، معصوم نبودن و خطاپذیری مکلفان مفروض و مسلم است. اگر عموم ملکلفان معصوم بودند، تکالیف دینی خود را به خوبی می‌دانستند و به درستی به آنها عمل می‌کردند، بر کسی ستم نمی‌شد، اختلاف و نزاع رخ نمی‌داد و در نتیجه به پیشوایی نیاز نبود که تکالیف دینی آنان را به آنها بیاموزد، بر اجرای دستورهای دینی نظارت کند، به داوری در منازعات بپردازد و عدالت و امنیت را در میان مردم برقرار سازد.
بنابراین ریشه نیازمندی مردم به امام - و حداقل یکی از مهم‌ترین عوامل آن - معصوم نبودن مکلفان است. هرگاه امام نیز مانند دیگر مکلفان فاقد ویژگی عصمت باشد، دو پیآمد نادرست خواهد داشت: یکی اینکه اهداف امامت به درستی تحقق نخواهد یافت، و دیگر اینکه چون ملاک نیازمندی به امام در امام نیز وجود دارد، به امام دیگری نیاز خواهد بود و به تسلسل محال خواهد انجامید[۱]
دلیل عقلی دوم: دلیل عقلی دیگر بر لزوم معصوم بودن امام، این است که معارف و احکام اسلامی که به پیامبر اکرم a وحی و از جانب او ابلاغ شده است، به عصر پیامبر a اختصاص نداشته، بلکه مبنای زندگی دینی بشر تا قیامت است. بنابراین باید تا قیامت محفوظ بماند تا عمل به آنها برای مکلفان ممکن باشد. حفظ معارف و احکام اسلامی به حفظ کننده‌ای معصوم از خطا نیاز دارد که قرآن کریم و روایات متواتر از آن جمله است، ولی این دو، در بردارنده همه احکام اسلامی نیستند، و غیر از امام معصوم، فرض دیگری وجود ندارد که در کنار قرآن و روایات متواتر، به طور کامل حافظ معارف و احکام شریعت باشد»[۲].
پانویس
- ↑ ر.ک: الشافی فی الامامة، ج۱، ص۲۸۹؛ الذخیرة فی علم الکلام، ص۴۳۰؛ کشف المراد، ص۴۹۲؛ تقریب المعارف، ص۱۰۰؛ المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۷۸، قواعد المرام فی علم الکلام، ص۱۷۷؛ ارشاد الطالبیین، ص۳۳۳؛ اللوامع الإلهیة، ص۳۳۰.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت، ص ۴۹.