تعقل به عنوان یکی از شیوه‌های علم‌آموزی برگزیدگان خداوند به چه معناست؟ (پرسش)
تعقل به عنوان یکی از شیوه‌های علم‌آموزی برگزیدگان خداوند به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.
| تعقل به عنوان یکی از شیوه‌های علم‌آموزی برگزیدگان خداوند به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی در کتاب «ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی» در این‌باره گفته است:
«دسته‌ای دیگر از علوم بندگان برگزیده خداوند، علومی است که از طریق تدبر و تأملات عقلانی به دست می‌آیند[۱]. برای آشنایی دقیق‌تر با ماهیت این نوع از علوم برگزیدگان خداوند، بررسی معنای عقل مفید است.
جای تردید نیست که با توجه به جایگاه عقل و خردورزی در دین، نمی‌توان پیامبران و برگزیدگان خداوند را از این نعمت الهی محروم دانست؛ بلکه آنان بیش از دیگران از این نعمت الهی بهره برده‌اند. در روایتی، این مطلب به صراحت آمده است: «خداوند، پیامبر یا رسولی را نفرستاده، مگر آنکه عقل او را کامل کرده و عقلش برتر از عقل تمام امتش بوده است... بنده نمی‌تواند دستورهای خداوند را انجام دهد، مگر آنکه آنها را تعقل کند؛ و عبادت کنندگان در برتری عبادتشان، به مقامی که عاقل رسیده است، نمی‌رسند»[۲]. بنابر این بی‌تردید می‌توان تعقل را یکی از شیوه‌های دریافت علوم برگزیدگان خداوند دانست[۳]»[۴]
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
پانویس
- ↑ تعقل، شیوه‌ای کلی است که در عرض شیوه‌ای حسی و قلبی به کار می‌رود. در این نوشتار، برای پرهیز از تقسیم‌های پیاپی و جلب توجه به اصل مباحث، شیوه‌هایی مانند وحی، شهود و الهام که از اقسام علوم قلبی به شمار می‌آیند در کنار تعقل و استفاده از حواس بیان شده‌اند. البته در بررسی ماهیت این علوم، به قلبی، عقلی یا حسی بودن هر کدام اشاره شده است.
- ↑ محمدین یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۰: «وَ لَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً وَ لَا رَسُولًا حَتَّى يَسْتَكْمِلَ الْعَقْلَ وَ يَكُونَ عَقْلُهُ أَفْضَلَ مِنْ جَمِيعِ عُقُولِ أُمَّتِهِ وَ مَا يُضْمِرُ النَّبِيُّ (ص) فِي نَفْسِهِ أَفْضَلُ مِنِ اجْتِهَادِ الْمُجْتَهِدِينَ وَ مَا أَدَّى الْعَبْدُ فَرَائِضَ اللَّهِ حَتَّى عَقَلَ عَنْهُ وَ لَا بَلَغَ جَمِيعُ الْعَابِدِينَ فِي فَضْلِ عِبَادَتِهِمْ مَا بَلَغَ الْعَاقِلُ»؛ همچنین ر.ک: احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج۱، ص۱۹۳؛ حسن بن علی بن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۳۹۷.
- ↑ به پیوست این فصل مراجعه شود. در پیوست، نمونه‌های قرآنی از علوم برگزیدگان خداوند بررسی شده که نقش عقل در آنها برجسته است.
- ↑ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی ص ۸۹ و ۹۶.