جزاء

مقدمه

کیفر دادن، پاداش‌ دادن^[۱]. در اصل به معنای مکافات و پاداش، اعم از ثواب و عقاب^[۲].

﴿ذَلِكَ جَزَيْنَاهُمْ بِبَغْيِهِمْ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ﴾^[۳].

جزاء در قرآن کریم تنها به صورت امری آخرتی و مربوط به قیامت به کار نرفته؛ بلکه امری دنیوی و آخرتی است و علاوه بر آخرت، در دنیا هم فعلی الهی است و هم انسانی.

نمونه کیفر الهی در دنیا: ﴿سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرِينَ﴾^[۴].

پاداش الهی در دنیا: ﴿وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوَى آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ﴾^[۵].

نمونه کیفر انسانی در دنیا: ﴿فَإِنْ قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذَلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ﴾^[۶]

پاداش انسانی در دنیا: ﴿إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا﴾^[۷].

بحث کیفر و پاداش دنیوی در هر دو صورت الهی و انسانی، به امور اجتماعی و سیاسی مربوط می‌شود و منشأ بسیاری از تحولات سیاسی و اجتماعی در اُمم پیشین، پاداش‌ها و کیفرها بوده که بر اساس سنن و قوانین قطعی الهی بر جوامع بشری جاری شده است^[۸].

↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۴۲.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۸۳.
↑ «بدین گونه آنان را برای افزونجویی‌شان کیفر دادیم و بی‌گمان ما راست‌گفتاریم» سوره انعام، آیه ۱۴۶.
↑ «به زودی به کسانی که گوساله را (به پرستش) گرفتند در زندگانی این جهان خشمی از سوی پروردگارشان و خواری خواهد رسید و این‌گونه ما دروغبافان را کیفر می‌دهیم» سوره اعراف، آیه ۱۵۲.
↑ «و چون به برنایی خویش رسید و استواری یافت بدو (نیروی) داوری و دانشی بخشیدیم و بدین‌گونه به نیکوکاران پاداش می‌دهیم» سوره قصص، آیه ۱۴.
↑ «اگر به کارزار با شما دست یازیدند شما هم آنان را بکشید که سزای کافران همین است» سوره بقره، آیه ۱۹۱.
↑ «پدرم تو را فرا می‌خواند تا مزد آبی را که برای ما (به گوسفندان) دادی به تو بپردازد» سوره قصص، آیه ۲۵.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۲۰۹.