زبور در کلام اسلامی

معناشناسی

زبور از نظر لغوی به معنای نوشته و کتاب و در اصطلاح نام کتابی است که بر حضرت داوود (ع) از پیامبران بنی‌اسرائیل نازل گشت. زبور به زبان عبری است و سراسر، اندرز و دعا و مناجات با خداوند متعال و تجلیل مقام ربوبی است و پس از تورات‌ نزول شده است^[۱]. بنابر روایات اسلامی، وجه تسمیۀ این کتاب آن است که به صورت مجموعه‌ای مکتوب بر الواح فرود آمده است^[۲]. قرآن کریم سه بار از زبور یاد کرده و از برخی ویژگی‌های آن سخن گفته است. در آیات قرآنی تصریح شده است زبور، کتاب داوود (ع) است^[۳].^[۴]

حضرت داوود (ع) بعد از حضرت موسی (ع) به پیامبری رسید و به شریعت حضرت موسی (ع) بود. قرآن فرموده است: «برخی از پیامبران را بر برخی دیگر برتری بخشیدیم و به داوود، زبور را دادیم»^[۵]. از این آیه استفاده می‌‌شود زبور از دلایل برتری داوود (ع) بر بسیاری پیامبران است. از منابع تاریخی و دینی بر می‌آید داوود (ع) حکومت و کشوری عظیم داشته است؛ ولی خداوند، قدرت و هیبت و سلطنت داوود (ع) را دلیل برتری او نمی‌داند؛ بلکه در این باره از زبور یاد می‌کند^[۶].^[۷]

زبور کتابی اخلاقی

باید توجه داشت کتاب‌های آسمانی بر دو دسته‌اند: یک دسته احکام تشریعی ویژه‌ای دارند و از آیینی نو سخن می‌گویند و دیگر، کتاب‌هایی که احکام جدیدی در خود ندارند؛ بلکه بیش‌تر به موضوعات و مسائل اخلاقی می‌پردازند. زبور از دستۀ دوم است^[۸]. گواه بر این حقیقت این است که، مزامیر در ضمن‌ عهد عتیق‌ و پس از تورات جای دارد و حالت مستقل ندارد^[۹].

یهودیان و مسیحیان خود معترف ‌اند که از ۱۵۰ مزمور در عهد عتیق، تنها ۷۱ یا ۷۳ مزمور را می‌توان به داوود (ع) نسبت داد و دیگر مزامیر در سالیان دیگر افزوده شده‌اند^[۱۰]. مزامیر از آغاز تا انجام به صورت شعر است و بخش بزرگ آن به دعا و پرستش می‌پردازد. مزامیر را نمی‌توان مجموعه‌ای مدون از آموزه‌های الهیاتی دانست. الهیات مزامیر، بیش‌تر بر حالت اعتراف و مبتنی بر حمد و ثنا است نه نظام‌مند و استدلالی، از این رو نمی‌توان با خلاصه کردن این الهیات یا بیان آن به گونۀ عینی، تصویری درست از آن به دست داد؛ زیرا هر گونه جمع‌بندی مزامیر، مشکلاتی ایجاد می‌‌کند. مزامیر، مجموعه‌ای بزرگ از قطعات مستقل و مختلفی است که برای اهداف گوناگون و در قرون متمادی نوشته شده‌اند با فراهم آوردن تلخیصی از مزامیر نه تنها کامل نمی‌شود بلکه از پاره‌ای جهات هم تصنعی جلوه می‌کند^[۱۱]. این همه، حکایت از آن دارد که کتاب زبور فعلی را نمی‌توان یک کتاب شریعت و کاملًا آسمانی پنداشت^[۱۲].

زبور و مهدویت

کتاب زبور جزء اموالی است که میراث انبیاء محسوب می‌‌شود و به پیامبر اسلام (ص) رسیده و اکنون نزد امام زمان (ع) است و در زمان ظهور آن حضرت، کتاب زبور را به همراه سایر کتب آسمانی از غاری در انطاکیه خارج خواهد نمود. در کتاب زبور فعلی که میان کتب عهد عتیق پراکنده است به ظهور منجی در آخرالزمان اشاره می‌‌کند و قرآن کریم نیز این بشارت را یادآور شده است: ﴿وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ﴾^[۱۳]. در زبور نیز بدین گونه یاد شده است: «شرورها نابود می‌‌شوند و کسانی که به خداوند تکیه دارند وارث زمین خواهند شد»^[۱۴].^[۱۵] از این حقیقت روشن می‌‌شود بخش‌هایی از زبور هنوز در کتاب مقدس وجود دارد که از تحریف دور مانده است^[۱۶].^[۱۷]

منابع

پانویس

↑ اعلام القرآن‌، ص۳۴۶ ـ ۳۴۷؛ معارف و معاریف‌، ج۳، ص۱۱۱۳.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۴، ص۳۳.
↑ ﴿إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا﴾«ما به تو همان‌گونه وحی فرستادیم که به نوح و پیامبران پس از وی، و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی فرستادیم و به داود زبور دادیم» سوره نساء، آیه ۱۶۳.
↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۵.
↑ ﴿وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِمَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلَى بَعْضٍ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا﴾«و پروردگار تو به هر کس که در آسمان‌ها و زمین است داناتر است و بی‌گمان ما برخی از پیامبران را بر برخی (دیگر) برتری بخشیدیم و به داود، زبور دادیم» سوره اسراء، آیه ۵۵.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ج ۱۲، ص ۱۶۱.
↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۵.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ج ۴، ص ۲۱۴.
↑ کتاب مقدس‌، ۸۳۰.
↑ قاموس کتاب مقدس‌، ۸۰۰ ـ۷۹۶؛ تاریخ مختصر ادیان بزرگ‌، ص ۲۷۹ ـ ۲۸۰.
↑ دائرة المعارف کتاب مقدس‌، ۱۹۶.
↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۶.
↑ «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.
↑ عهد عتیق: کتاب مزامیر، مزمور ۳۷.
↑ ر. ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۳۲۹.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ج۱۳، ص ۵۲۰.
↑ ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۶.

[1] اعلام القرآن‌، ص۳۴۶ ـ ۳۴۷؛ معارف و معاریف‌، ج۳، ص۱۱۱۳.

[2] مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۴، ص۳۳.

[3] ﴿إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَالنَّبِيِّينَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَعِيسَى وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَارُونَ وَسُلَيْمَانَ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا﴾«ما به تو همان‌گونه وحی فرستادیم که به نوح و پیامبران پس از وی، و به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی فرستادیم و به داود زبور دادیم» سوره نساء، آیه ۱۶۳.

[4] ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۵.

[5] ﴿وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِمَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَقَدْ فَضَّلْنَا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلَى بَعْضٍ وَآتَيْنَا دَاوُودَ زَبُورًا﴾«و پروردگار تو به هر کس که در آسمان‌ها و زمین است داناتر است و بی‌گمان ما برخی از پیامبران را بر برخی (دیگر) برتری بخشیدیم و به داود، زبور دادیم» سوره اسراء، آیه ۵۵.

[6] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ج ۱۲، ص ۱۶۱.

[7] ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۵.

[8] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ج ۴، ص ۲۱۴.

[9] کتاب مقدس‌، ۸۳۰.

[10] قاموس کتاب مقدس‌، ۸۰۰ ـ۷۹۶؛ تاریخ مختصر ادیان بزرگ‌، ص ۲۷۹ ـ ۲۸۰.

[11] دائرة المعارف کتاب مقدس‌، ۱۹۶.

[12] ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۶.

[13] «و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.

[14] عهد عتیق: کتاب مزامیر، مزمور ۳۷.

[15] ر. ک: حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان، ص ۳۲۹.

[16] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، ج۱۳، ص ۵۲۰.

[17] ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۲۷۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]