سوره نوح در علوم قرآنی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

هفتاد و یکمین سوره قرآن در هر دو ترتیب مصحف موجود و ترتیب نزول، نازل شده در مکه با موضوع محوری نوح (ع)، دعوت آن حضرت، عدم اجابت دعوتش توسط قوم نوح و سرانجام نفرین حضرت نوح (ع). مضمون اصلی این سوره شرح داستان حضرت نوح (ع) است، به این مناسبت آن سوره را نوح نامیده‌اند.

تعداد آیات آن به نظر قاریان کوفه ۲۸ است. ۲۲۷ کلمه و ۹۶۵ حرف دارد. از سوره‌های «مفصّلات» یعنی از سوره‌های نسبتاً کوچک قرآن است که بخش آخر حزب دوم جزء ۲۹ را تشکیل می‌دهد. ﴿عَذَابٌ أَلِيمٌ[۱] در آیه اول سوره را مفسرین عذاب در دنیا و آخرت تفسیر کرده‌اند[۲]. جنبه هشداری سوره برجسته است. در آیه اول و افتتاح، سخن از انذار می‌گوید و اختتام سوره نیز طلب نابودی کفار و ظالمین است: ﴿وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا[۳]، ﴿إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا كَفَّارًا[۴]، ﴿رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا[۵]

این سوره به رسالت نوح و اجمالی از دعوتش و عدم اجابت قومش از تبعیت اوامر الهی، نزول عذاب الهی بر قوم نوح و شیوه دعا کردن اشاره می‌کند. این سوره ضمن شرح داستان حضرت نوح مطالب دیگری را به مناسبت با آن مطرح می‌کند؛ مانند نقل مواعظ حضرت نوح (ع)، تأکید بر تقوای الهی و اطاعت از خدا و پیامبر، شمارش نعمت‌های خدا و آثار و نشانه‌های توحید، ذکر اصول عقیدتی، اخلاقی، اجتماعی، فقهی و دعاهای آموزنده حضرت نوح (ع). آخرین آیه آن، این دعای مشهور قرآنی است: ﴿رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا[۶].[۷]

منابع

پانویس

  1. «عذابی دردناک خواهند داشت» سوره نوح، آیه ۱.
  2. تفسیر الجلالین، ص۷۶۷.
  3. «و نوح گفت: پروردگارا! از کافران هیچ کس را روی زمین بر جای مگذار» سوره نوح، آیه ۲۶.
  4. «که اگر آنان را وا نهی بندگانت را گمراه می‌کنند و جز گنهکار بسیار ناسپاس پدید نمی‌آورند» سوره نوح، آیه ۲۷.
  5. «پروردگارا! مرا و پدر و مادرم را و هر که را به خانه من با ایمان درآید و مردان و زنان مؤمن را بیامرز و ستمگران را جز تباهی میفزای» سوره نوح، آیه ۲۸.
  6. «پروردگارا! مرا و پدر و مادرم را و هر که را به خانه من با ایمان درآید و مردان و زنان مؤمن را بیامرز و ستمگران را جز تباهی می‌فزای» سوره نوح، آیه ۲۸.
  7. صفوی، سید سلمان، مقاله «سوره نوح»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.