سید در فقه سیاسی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

متولی جماعت کثیر[۱]، کسی که مردم به او پناه می‌برند[۲]، کسی که بر دیگران (به هر دلیلی) تفوّق و برتری دارد[۳] و پیشوا[۴]. اصل آن "سود" به معنای تشخّص به تفوق و برتری بر دیگران که مفهوم آن اعم از امور مادّی و معنوی است[۵]. رنگ سیاه نیز به جهت تفوّق و غلبه بر سایر رنگ‌ها سوداء یا أسود نامیده شده است و گاهی بر غیر سفیدی سوداء اطلاق می‌شود[۶].

﴿رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا[۷]. این آیه شریفه به این نکته مهم اشاره دارد که پیشوایان و کسانی که از نظر سن، ریش‌سفیدی یا موقعیت اجتماعی و فامیلی بر مردم سروری می‌کنند و مردم از آنها اطاعت‌پذیری دارند، فرهنگ جامعه اعم از ارزش‌ها، اعتقادات، اصول اخلاقی و رفتاری و... به وسیله آنها در جامعه تثبیت می‌شود و گمراهی و هدایت مردم نیز در دست آنهاست.

در فرهنگ سیاسی از این طبقه به عنوان خواص و نخبگان یاد می‌شود که شامل گروهی از افراد است که در هر جامعه دارای مقام‌های برجسته‌ای هستند و در معنای خاص عبارت است از هر گروهی از افراد که در یک زمینه مشخص برجسته باشند (مانند، سن، فامیل، ثروت و...)[۸].[۹]

منابع

پانویس

  1. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۳۲.
  2. ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۵، ص۲۵۶.
  3. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۲۵۷.
  4. بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۶۰.
  5. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۲۵۶.
  6. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۵، ص۲۵۶.
  7. «و می‌گویند: پروردگارا! ما از سرکردگان و بزرگانمان فرمان بردیم و آنان ما را از راه به در بردند» سوره احزاب، آیه ۶۷.
  8. علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۱۳۶.
  9. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص ۳۵۴-۳۵۵.