سیرت عملی امام مهدی در غیبت کبرا چیست؟ (پرسش)

سیرت عملی امام مهدی در غیبت کبرا چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلی	مهدویت

سیرت عملی امام مهدی (ع) در غیبت کبرا چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید منذر حکیم

آیت‌الله سید منذر حکیم، در مقاله «غیبت حضرت مهدی» در این‌باره گفته است:

«در این دوره، حضرت مهدی (ع) از راه تعیین نایبان عام، بخشی از وظایف مهم خود را انجام می‌دهند. ایشان، نایبان عام خود را تأیید و تسدید می‌کنند؛ البته این سخن به معنای مصونیت کامل آنان از خطا و لغزش نیست، اما درصد بسیار بالایی از عدم انحراف و خطای آنان را تضمین می‌کند. تایید شیخ مفید از مصادیق گویای این تسدید و پشتیبانی به شمار می‌آید.

• البته سیره عام و اصلی حضرت مهدی (ع) در دوران غیبت کبرا در فراهم ساختن زمینه‌های ظهور خلاصه می گردد. بر این اساس، فعالیت‌های وی به اختصار عبارتند از:

1. پاسداری از جامعه ایمانی و جلوگیری از پژمردگی و فروپاشی آن؛
2. پاسداری از اسلام اصیل که در مکتب اهل بیت (ع) تبلور یافته است؛
3. تایید و تضمین حرکت صحیح و اصولی نایبان عام خود؛
4. رسیدگی به یاران و پیروان خود و حل مشکلات آنان در حد ضرورت، به گونه‌ای که با غیبت و استتار منافات نداشته باشد؛
5. تحکیم ایمان به وجود و امامت و حقانیت خود؛ - حضور مستمر در مراسم حج؛
6. سعی در فراهم ساختن کلیه شرایط ظهور خود، به گونه ای که با اصل لزوم استتار و غیبت منافات نداشته باشد.

• در دوران غیبت کبرا، حضور مستمر فقها در صحنه علم و سیاست و اداره جامعه اسلامی، هرگز جامعه بشری را از هدایت‌ها، روشنگری‌ها و الطاف امام عصر (ع) بی‌نیاز نمی‌سازد، زیرا فقهای جامع الشرایط در پرتو امامت بقیة الله الأعظم (ع) ادای وظیفه می‌کنند و همواره به نظارت، تأیید و تسدیدش نیازمندند؛ هر چند مستقیما و بی‌واسطه از برکات آن بزرگوار بهره‌مند نمی‌شوند و اگر بهره‌مند گردند، وظیفه ندارند آن را اعلام کنند. ناگفته پیداست، عدم ظهور امام فلسفه وجودی‌اش را با پرسش روبه رو نمی‌سازد، زیرا به اندازه ضرورت، ایفای نقش می‌کند، تا مقدمات ظهور به تدریج فراهم آید و یا خود آن مقدمات را فراهم آورد. از سوی دیگر، نرسیدن به قدرت سیاسی نیز فلسفه وجودی‌اش را منتفی نمی‌سازد، زیرا ضرورت هدایت خلق، راز اصلی بعثت انبیا و تعیین اوصیا است هدایت، مراتب گوناگونی دارد؛ هدایت کامل وقتی تحقق می‌یابد که عدالت کامل گسترش یابد و نظام اسلامی در جهان حاکم شود. این پدیده، مقدمات بسیاری نیاز دارد و وجود امام عصر (ع)، عمر طولانی و غیبت وی از مقدمات بسیار اساسی و محوری به شمار می‌آید».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛

سید جعفر موسوی‌نسب حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است: «رفتار و سیرت امام مهدی (ع) از دو جهت قابل بررسی است: یکی در عصر غیبت و یکی در دوران ظهور که در این پاسخ مختصری به سیرت حضرت در غیبت کبری می‌پردازیم. امام شؤونی دارد، شأن هدایت و رهبری حفظ مسلمین و شیعیان ایجاد زمینه و تهیه یاور برای انقلاب جهانی خود و... آگاهی از وضعیت و احوال شیعیان در توقیعی که برای شیخ مفید صادر شده است، آمده است: "فَإِنَّا نُحِيطُ عِلْماً بِأَنْبَائِكُمْ وَ لَا يَعْزُبُ عَنَّا شَيْ‏ءٌ مِنْ أَخْبَارِكُمْ"؛ ما بر اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ‌چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده و مخفی نمی‌ماند. حفظ و نجات شیعیان از گرفتاری‌ها و شرّ دشمنان دراین‌باره حضرت به شیخ مفید در توقیع مبارکشان می‌فرمایند: ما در رسیدگی و سرپرستی شما کوتاهی نمی‌کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم، اگر جز این بود دشواری‌ها و مصیبت‌ها بر شما فرود می‌آمد و دشمنان شما را ریشه‌کن می‌نمودند. حضور در میان مردم: صاحب الزمان (ع) در میان شما راه می‌رود و در بازارهایتان رفت و آمد می‌کند و روی فرش‌هایتان قدم می‌نهد ولی شما او را نمی‌شناسید مگر خداوند به او اجازه دهد تا آن حضرت خودش را معرفی کند. در روایتی دیگر از حضرت علی (ع) آمده است: سوگند به خدای علی، حجت خدا در میان آنان است در کوچه و بازار آنها گام بر می‌دارد و بر خانه‌های آنها وارد می‌شود و در شرق و غرب جهان به سیاحت می‌پردازد و گفتار مردمان را می‌شنود و بر اجتماع آنان وارد می‌شود، سلام می‌دهد، او مردمان را می‌بیند. و در دعای ندبه آمده است: "بِنَفْسِي أَنْتَ مِنْ مُغَيَّبٍ لَمْ يَخْلُ مِنَّا"؛ جانم فدایت تو آن غایبی هستی که از میان ما بیرون نیستی، جانم فدایت تو آن دور شده از وطنی هستی که از ما دور نیستی. پس باید گفت تمام شؤونی که ائمه (ع) داشتند، امام زمان (ع) هم در دوران غیبت دارا می‌باشند، فقط حضرت از دیدگان غایبند».