سیره مبارزاتی پیامبر خاتم در تحریم قمار چه بوده است؟ (پرسش)
| سیره مبارزاتی پیامبر خاتم در تحریم قمار چه بوده است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ پیامبر خاتم |
| مدخل اصلی | نفی قمار در معارف و سیره نبوی |
سیره مبارزاتی پیامبر خاتم در تحریم قمار چه بوده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث پیامبر خاتم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی پیامبر خاتم مراجعه شود.
پاسخ به این پرسش
خانم میرحسینی و آقای فلاح در کتاب «شیوه‌های مبارزه پیامبر با فرهنگ جاهلی» در این باره گفته‌اند:
«قرآن کریم می‌فرماید: ﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ﴾[۱].
﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾[۲].
﴿إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ﴾[۳].
در بعضی از آیات پیرامون حرمت خمر و ضررهای آن در قرآن مجید، مسئله قمار و حرمت آن مطرح شده است که این موضوع بیانگر این است که مفسده قمار مانند مفسده خمر، از جمله مفاسدی است که باید با آن برخورد اصولی و قاطع شود.
قرآن مجید ضررهای قمار را برای جامعه بشری با عنوان (اثم کبیر، گناه بزرگ) توصیف نموده است و در آیه ۹۰ سوره مائده، این مفسده را عامل سوء استفاده شیطان در جهت ایجاد حس بدبینی و کینه‌توزی در جامعه معرفی می‌کند که این حالت در روابط اجتماعی زمینه بروز مفاسد دیگری خواهد شد و لذّت زندگی را از انسان‌ها سلب می‌کند و در حقیقت امنیت اجتماعی مردم را مورد تهدید قرار می‌دهد.
نکته قابل توجه این که خداوند تمام اقسام قمار را تحریم نموده است، در واقع هر عملی که مصداق قمار باشد ضررهای مطرح شده را دارد و حرام است. روایت شده است: چون آیه تحریم شراب و قمار نازل شد عده‌ای عرض کردند: یا رسول الله (ص)! میسر چیست؟ فرمود: هر آلتی که با آن قمار بازی نمایند میسر و حرام است، حتی کعب[۴] و گردو که قمار با آنها هم میسر و هم حرام است[۵].
در این روایت پیامبر (ص) عظیم‌الشأن اسلام، قمار را حرام اعلام می‌کند، به هر وسیله‌ای که قمار با آن انجام گیرد، چه وسایلی که مخصوص قمار ساخته شده‌اند و چه وسایلی که مخصوص قمار ساخته نشده باشند.
در تفسیر نمونه در مورد آیات ۹۰ و ۹۱ سوره مائده آمده است: در این آیات با تعبیرات گوناگون ممنوعیت از قمار مورد تأیید قرار گرفته است:
- آیه ۹۰ سوره مائده با خطاب: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا﴾ شروع شده، اشاره به اینکه مخالفت با این حکم با روح ایمان سازگار نیست؛
- بعد از آن، کلمه «انّما» برای حصر و تأکید به کار رفته است؛
- قمار هم‌ردیف انصاب آمده تا نشان دهد خطر آن، هم ردیف بت‌پرستی است؛
- قمار به عنوان رجس و پلیدی بیان شده است؛
- از قمار به عنوان کارهای شیطان محسوب شده است؛
- با آوردن ﴿فَاجْتَنِبُوهُ﴾ و فرمان قاطع برای اجتناب صادر شده که از نهی نیز محکم‌تر است؛ زیرا نهی می‌گوید: قمار نکنید یا شراب ننوشید، ولی این اجتنابی که آمده، می‌گوید که نزدیک آن نشوید و از آن دوری کنید؛
- در پایان آیه ۹۱ می‌فرماید: این دستور برای آن است که رستگار شوید؛ یعنی بدون آن رستگاری ممکن نیست؛
- در آیه ۹۱ به برخی زیان‌های آشکار شراب و قمار پرداخته، این اعمال را از جانب شیطان دانسته که می‌خواهد جنگ بین مردم بیندازد و از نماز و یاد خدا باز دارد[۶].
با نگاهی به مفاسد اجتماعی عصر بعثت به این حقیقت دست پیدا می‌کنیم که مفاسد فراوانی از قمار تولید می‌شد که جامعه آن روز را عذاب می‌داد، مفاسدی از قبیل: تیرگی روابط اجتماعی، از دست رفتن سرمایه‌های مادی افراد، از هم گسیختن زندگی خانوادگی، به وجود آمدن زمینه جنایت، دزدی، خیانت به اموال و نوامیس مردم، ایجاد بیماری‌های عصبی و جسمی و...؛ لذا قمار، خرید و فروش آلات قمار و قماربازی با هر گونه وسیله، مورد تحریم قرار گرفت و آگاهی‌های لازم در مورد مفاسد قمار به جامعه داده شد که مردم روابط اجتماعی خود را با این گونه افراد به صورتی تنظیم کنند که آنان به نوعی مورد تحریم اجتماعی قرار گیرند.
در حقیقت، رسول خدا (ص) با ایجاد انگیزه‌های درونی و زمینه‌های اجتماعی به مبارزه با این فساد اجتماعی پرداخت و موفق گردید آن را از جامعه اسلامی آن روز محو نماید و مردم را از ضررهای مادی و معنوی آن نجات دهد»[۷]
پانویس
- ↑ «از تو درباره شراب و قمار می‌پرسند، بگو در این دو، گناهی بزرگ و سودهایی برای مردم (نهفته) است. امّا گناه آنها از سود آنها بزرگ‌تر است و از تو می‌پرسند چه چیزی را ببخشند؟ بگو افزون بر نیاز (سالانه) را؛ این‌گونه خداوند برای شما آیات (خود) را روشن می‌گوید باشد که شما بیندیشید» سوره بقره، آیه ۲۱۹.
- ↑ «ای مؤمنان! جز این نیست که شراب و قمار و انصاب و ازلام، پلیدی (و) کار شیطان است پس، از آنها دوری گزینید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۹۰.
- ↑ «شیطان، تنها بر آن است تا با شراب و قمار میان شما دشمنی و کینه افکند و از یاد خداوند و از نماز بازتان دارد؛ اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.
- ↑ استخوان زانوی حیوان که با آن قماربازی می‌کنند. (دهخدا، لغت‌نامه، ج۱۲، ص۱۰۷).
- ↑ فروع کافی، ج۵، ص۱۲۳، ح۲.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۵، ص۷۱-۷۳.
- ↑ میرحسینی و فلاح، شیوه‌های مبارزه پیامبر با فرهنگ جاهلی، ص ۲۰۲.