شماتت

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

چنانچه کسی از بداحوالی و بدبختی دیگران شادمان شود و خوشحالی نماید، این حالت را شَماتت گویند[۱]. البته در عرف مردم شماتت به معنی سرزنش کردن به کار می‌رود. از امام صادق (ع) روایت شده است که لقمان به پسرش گفت: ای پسرم! هر چیزی نشانه‌ای دارد که بدان شناخته می‌شود و براساس آن گواهی می‌گردد... حسود سه نشانه دارد: غایب را غیبت، حاضر را چاپلوسی، و گرفتار را شماتت می‌کند[۲].

امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه از شماتت دو گروه، شیطان و دشمنان، یاد کرده است: «وَ نَعُوذُ بِكَ‏ مِنْ‏ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ»[۳]؛ به تو (خدا) پناه می‌بریم از شادکامی دشمنان. و در مورد شیطان می‌فرماید: «ای خداوند، چون بر معصیت تو از پی شیطان رفتم شیطان بر من شماتت کرد. پس درود بفرست بر محمد و خاندانش و... هرگز مبادا که او را بر ما مجال شماتت باشد»[۴].[۵]

منابع

پانویس

  1. فرهنگ معاصر عربی – فارسی.
  2. خصال، ص۱۲۱؛ بحارالانوار، ج۱۳، ص۴۱۵.
  3. دعای ۸.
  4. صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ فرهنگ آذرتاش آذرنوش، نشر نی، ۱۳۷۹، چاپ اول.
  5. خالقیان، فضل‌الله، مقاله «شماتت»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۰۳.