عبدالرحمن بن عروه غفاری

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

مقدمه

عبدالرحمن بن عروه غفاری و برادرش عبدالله بن عروه غفاری که هر دو در کربلا شهید شدند، از اشراف و شجاعان کوفه بودند و به خاندان پیامبر عشق می‌ورزیدند. جدّشان حراق نیز از یاران علی (ع) بود که در جنگ جمل، صفین و نهروان در رکاب آن حضرت حضور داشت. این دو برادر با هم از کوفه به کربلا آمده بودند[۱].[۲]

کتاب‌های تاریخی در باره عبدالرحمان و برادرش عبدالله جز در واقعه کربلا چیز دیگری ننوشته‌اند و در روز عاشورا موقعی که بیشتر یاران امام (ع) به شهادت رسیدند، او و برادرش عبدالله، به محضر امام (ع) آمدند و در حالی که می‌‌گریستند، گفتند: سلام بر تو ای ابا عبدالله، دشمن ما را محاصره کرده و بر ما مستولی شده، دوست داریم مقابل تو بجنگیم و جان خویش را فدا سازیم![۳].

امام (ع) به آنها خوش آمد گفت و به آنان فرمود: «جلو بیایید»، آنها جلو آمدند و در نزدیکی حضرت با دشمن به قتال و جهاد پرداختند.

«عبدالرحمان» در حال مبارزه این رجز می‌‌خواند و برادرش آن را تکمیل می‌‌کرد:

قَدْ عَلِمَتْ‏ حَقّاً بَنُو غِفَارٍوَ خِنْدِفٍ بَعْدَ بَنِي نِزَارٍ"
لَنَضْرِبَنَّ مَعْشَرَ الْفُجَّارِبِكُلِّ عَضْبٍ صارمٍ بَتّارٍ"
يا قَوْمِ ذودوا عَنْ بَنِي الْأَحْرَارِبِالْمَشْرَفِيِّ وَ الْقَنَا الْخَطَّارِ"
فرزندان غفار و خندف و بنی نزار به حق می‌‌دانند؛ که با شمشیر بران گروه بدکاران را می‌‌زنیم؛ ای قوم! با شمشیر مشرفی و نیزه جنبنده از فرزندان آزادگان دفاع کنید[۴].

آری «عبدالرحمان» به همراه برادرش «عبدالله» در مقابل چشمان مبارک امام جنگید و به درجه رفیع شهادت نایل آمد.

در فضیلت او همین بس که در زیارت ناحیه به او و برادرش عبدالله سلام و درود فرستاده شده است: «السَّلَامُ عَلَى عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ابْنَيْ عُرْوَةَ بْنِ‏ حَرَّاقٍ‏ الْغِفَارِيَّيْنِ‏»[۵].[۶].

اختلاف در نام پدر

در برخی منابع «عبدالرحمن بن عزره» آمده، لکن منابع کهن از چنین شخصی نام نبرده‌اند. تنها در نسخه‌ای از رجال طوسی، وی و برادرش، عبدالله بن عرزة بن حراق غفاری در شمار اصحاب امام حسین (ع) یاد شده‌اند[۷]

مؤلف تنقیح المقال، اگر چه نام او را در زمره شهیدان کربلا قرار داده ولی می‌گوید: چون در هیچ یک از نسخه‌های سِیر و مقاتل، عبدالرحمن به عنوان یکی از اصحاب سیدالشهدا (ع) ذکر نشده صحیح آن است که بگوییم: نام پدر او «عروة» می‌باشد نه «عرزة»[۸].[۹]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. معارف و معاریف، ج۴، ص۱۵۰۱؛ انصار الحسین، ص۸۳؛ تنقیح المقال، مامقانی، ج۲، ص۱۴۶.
  2. محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۳۲۱.
  3. يَا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ! عَلَيْكَ اَلسَّلاَمُ، حَازَنَا اَلْعَدُوُّ إِلَيْكَ، فَأَحْبَبْنَا أَنْ نُقْتَلَ بَيْنَ يَدَيْكَ، نَمْنَعُكَ وَ نَدْفَعُ عَنْكَ
  4. .تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۲؛ نفس المهموم، ص۲۷۰؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۱۹۸؛ ابصارالعین، ص۱۵۳؛ قاموس الرجال، ج۶، ص۱۲۹؛ و در بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۸ تنها به ذکر این اشعار در میدان نبرد برای عبدالرحمن بن عروه اکتفا کرده است. در مناقب این شهرآشوب، ج۴، ص۱۰۲ همین رجز را به قرة بن ابی قره غفاری نسبت داده است.
  5. زیارت ناحیه مقدسه، بحارالأنوار، ج۴۵، ص۷۱.
  6. ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص۵۰۶-۵۰۸؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۵۵۷.
  7. رجال طوسی، ص۷۷.
  8. تنقیح المقال، ج۲، ص۱۴۶؛ طبری نیز نام پدر او را «عزره» گفته است. تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۲، دارالمعارف.
  9. جمعی از نویسندگان، پژوهشی پیرامون شهدای کربلا، ص۲۱۷.